Het Kraftwerk Dilemma

Dit is een fraai probleem voor het retromania/futurisme debat. Kraftwerk live in het Evoluon 2013. Er zijn twee posities in te nemen en beide zijn volstrekt valide. De eerste, waar ik zelf toch naar neig, is dat Kraftwerk, een groep die zich in de periode 1975 -1981 op de top van zijn kunnen bevond, voorbij is. En dat zeg ik als uitgesproken liefhebber van Tour de France Soundtracks (ook al weer tien jaar oud). Het is een positie die riekt naar rockisme: Kraftwerk op zijn hoogtepunt bestond uit vier specifieke leden en blijkbaar liep die machine, ondanks latere Stalinistische geschiedvervalsing van Ralf en Florian, optimaal. Het origineel voelt als de meest waarachtige groep. In de breuk van dat systeem ontwaar je een verlies. Je merkt het ook wanneer je beelden bekijkt van het concert in Utrecht uit 1981: ironie en plezier.

Dat lijkt totaal te zijn verdwenen en wat je oppikt uit recente verhalen zijn de ex-leden opgelucht dat ze niet meer hoeven. Meer dan rockisme zou ik het romantiek noemen, ook omdat dit zo goed bij Kraftwerk past. Want zoveel robots en computers maar je vergeet gemakkelijk dat er een romantische onderstroom in Kraftwerk bewoog. De glorieuze kant B van Trans Europa Express eindigt niet voor niets met ‘Franz Schubert’. Vanuit een romantische positie gezien is Kraftwerk verbonden met een bepaalde tijd, een jeugdige lichtvoetigheid, een specifiek Europa en kunnen nieuwe concerten alleen maar een oefening in nostalgie vormen. Zo zijn de concertreeksen ook vormgegeven, als retrospectief. Onderdeel van een Eeuwige Wederkeer opgebouwd uit live-DVD's, reissue's en boxsets (al dan niet met de eerste twee "gênante" albums). Dat blijft nog steeds een mysterie: altijd bleven de twee kernleden werken maar nooit hebben ze het aangedurfd om hun visie op hedendaagse technologische ontwikkelingen te geven (hoe moeilijk was het voor zulke uitgesproken Beach Boys fans om een ode aan zonne-energie te produceren?) Er valt niets meer te ontdekken in Kraftwerk 2013, vier stijve mannen met laptops, de Computerwelt is een feit. Daarom is het Evoluon ook zo goed gekozen als locatie: een monument aan de toekomst van gisteren. Een prachtig gebouw, ontdaan van zijn symbolische kracht.

Photo Credit: 

LittleO2 via Compfight cc

Of is Kraftwerk juist een voorbeeld van een positief antwoord op het probleem van Het Schip van Theseus? Volgens de legende werd het schip van Theseus tijdens zijn reis compleet gerepareerd met nieuw materiaal. Wat filosofen sinds de oudheid zich vervolgens hebben afgevraagd: is het dan nog steeds hetzelfde object of is door het gebruik van nieuw materiaal een verschillend object gecreëerd? Of te wel: is Kraftwerk ondanks het verdwijnen van steeds meer originele leden nog Kraftwerk? Als er ooit een muziekgroep is geweest die wezenlijk kan voortbestaan zonder originele leden dan is het Kraftwerk. De groep heeft zichzelf sinds Die Mensch-Maschine als een fabriek gepresenteerd waarin de muzikanten als anonieme robots hun werk deden. Robots die per definitie inwisselbaar zijn. Eens zal directeur Hütter met pensioen gaan in de wetenschap dat de fabriek eeuwig zal kunnen doorwerken, met altijd hetzelfde product als eindresultaat...soms in een nieuwe, flitsende verpakking. De sciencefictionliefhebber in mij vindt het fascinerend maar voelt aan dat in de overgang van origineel naar simulatie iets verloren gaat. De Kraftwerk robots dromen niet van schapen.