Over het Aphex Twin archief

De afgelopen dagen vormen een vreemde periode voor de liefhebber van techno. Om kort samen te vatten: Richard D. James, beter bekend als Aphex Twin, is sinds maandag 26 januari om onbekende redenen* bezig om tracks uit zijn met legendes omgeven archief openbaar te maken op Soundcloud (als kwalitatief lage 128kpbs inmiddels 320kpbs mp3s.) In eerste instantie was ik na jaren van hoaxes vrij sceptisch en de eerste tracks klonken weinig opzienbarend en te glad. Maar al snel werd duidelijk dat dit authentiek materiaal is. De grootste fanaten wisten sommige tracks te matchen met videomateriaal van oude DJ-sets. Na verloop van tijd is het geluid van de muziek (bepaalde tics, een signatuur) ook onmiskenbaar Aphex Twin. Nu de teller over de honderd tracks gaat en ik de afgelopen dagen alleen maar naar deze gift heb geluisterd begint de muziek intrigerende effecten te genereren.

Allereerst is het als Internetfenomeen volstrekt uniek. Helemaal als je besluit je er compleet op te storten en het verschijnen van de tracks in je leven verweeft. Vanzelfsprekend wekt het verslavingsverschijnselen op, nerveus op F5 klikken om te kijken of er nieuwe upload is. Of wanneer je thuis komt meteen checken of er nieuwe tracks zijn. Maar dat werkt alleen als de muziek de moeite waard is en het valt juist op hoe hoogstaand de verzameling tot nu toe is. Een groot aantal nummers vraag ik me echt van af hoe het mogelijk is dat deze niet eerder officieel zijn uitgebracht. Dit is het soort gebeurtenis waar je in moet verzinken, het is de droom van gemeenschap, de cultus (voornamelijk geconcentreerd op het forum We Are The Music Makers) die de vrolijkheid van een geweldloze revolutie uitstraalt. Eenmaal hier aan overgegeven sta je versteld dat mensen het nog over iets anders kunnen hebben. Wil je op alles antwoorden “ja, leuk…maar Aphex Twin!”

Het effect reikt dus dieper. De afgelopen dagen vormen een opening naar een periode dat muziek er echt toe deed, voor deze luisteraar zeker, maar je hoort het gewoon in de muziek, een zoektocht, een nieuwsgierigheid. Daardoor krijg je uiteindelijk het gevoel alsof een soort parallelle geschiedenis wordt geopenbaard, ergens heel herkenbaar maar toch net anders. En aangezien dit een geweldige periode beslaat is het een zeer prettig gevoel (alweer een totaal uniek effect). Zelf zie ik niet in hoe dit geen consequenties kan hebben. Voor andere artiesten en voor luisteraars. Ik kan mij voorstellen dat ik de komende maanden naar weinig anders zal luisteren. Minstens zeven albums aan materiaal. Wat kan hier nog redelijkerwijs tegenop? 

Deze muziek is compleet ontdaan van cynisme en het verschil met alleen al wat er tegenwoordig in elektronische muziek wordt gemaakt is verbluffend. Natuurlijk zal de machine stug doorrollen, dezelfde stroom van aangekondigde festivals met dezelfde namen en nieuwe platen die je braaf zou moeten luisteren, maar het voelt vaal, geforceerd als noeste arbeid. Popmuziek als bureaucratie**. Aphex Twin heeft een poort naar een authentieke toekomst geopend (door ons met een soort shocktherapie er aan te helpen herinneren wat toekomstmuziek werkelijk inhoudt.) Ik stap graag naar binnen en hoop dat het andere muzikanten (en schrijvers, kunstenaars) aanzet om de uitdaging aan te gaan, wat die ook mag zijn…om verder te reiken, om het allemaal gewoon eens anders te doen.

* Het is momenteel gissen naar de beweegredenen van Aphex Twin. Het uploaden begon ongeveer tegelijkertijd met de release van zijn nieuwe Computer Controlled Acoustic Instruments pt2 E.P. Het zou dus een uniek soort promotie kunnen zijn. In recente interviews heeft James gezegd dat hij veel nieuw materiaal heeft dat een heel andere richting opgaat dan ouder werk en zelfs Syro, misschien is dit een manier om zijn verleden definitief achter zich te laten. In die interviews heeft hij ook gespeeld met het idee van een boxset en de hoop van velen is dat deze uploads een bijeffect zijn van een selectieproces voor een officiële release. Maar misschien is dit restmateriaal en zal het nooit ergens anders in betere kwaliteit verschijnen.

** Onvermijdelijk beginnen de eerste cynische reacties met een gespeelde vermoeidheid te klinken (altijd het dodelijke cynisme boven enthousiasme.) Ik kan dat niet anders interpreteren dan als een (professionele) bescherming van de status quo van retromania. Men durft zich niet over te geven aan het idee dat de laatste jaren voornamelijk zijn gewijd aan veilig entertainment, maakt niet uit hoe avant-gardistisch het imago. Ik proef een soort angst dat er iets kan bestaan voorbij het wekelijkse carrousel van matig geschreven recensies, het gezellige avondje muziek, de radioshow met semi-avontuurlijke muziek, het geritualiseerde festival en af en toe een hype om over te discussiëren. In popmuziek is men bang geworden om controle te verliezen. In popmuziek is men bang geworden voor popmuziek.