Wolfgang Voigt – Rückverzauberung 10: Nationalpark

Als ik het me goed herinner is dit de eerste cd die ik in 2015 heb aangeschaft. Dat is natuurlijk grotendeels de schuld van Aphex Twin en toch ook een beetje dat pas recentelijk een paar (mogelijk) interessante albums verschijnen. Een nieuwe Wolfgang Voigt is een automatische aanschaf. Dat heeft een praktische kant, zijn albums zet je makkelijk op, kun je op allerlei momenten beluisteren en gaan jaren mee. En er is een audiofiele insteek, de muziek van Voigt moet je overspoelen. Dunne streams en mp3s op computerspeakers doen geen recht aan de muziek. Binnen de kortste keren bewijst Rückverzauberung dit met zijn bedwelmende klanken die plotseling in volume toenemen.

Rückverzauberung 10: Nationalpark, gemaakt ter ere van de opening van het Nationalpark Hunsrück-Hochwald, is in alles een continuering van Voigts GAS-project waarmee hij tussen 1996 en 2000 een compleet eigen interpretatie gaf aan zowel techno als de Duitse klassieke muziek (in De Toekomst Hervonden krijgt Zauberberg daarom een unieke term toebedeeld: sterke plaat.) Met de Rückverzauberung-reeks ontdoet Voigt de muziek van de pompende beats en blijft een intrigerend veld van klanken over. Het idee van lagen van klassieke muziek vermengt met synthesizers lijkt simpel maar niemand doet Voigt echt na, de muziek is ook direct als de zijne te herkennen, ongetwijfeld van vanwege de techniek al is de sfeer, een mengsel van dwalende melancholie en verwondering, vrij stijlvast.

Voigt wordt soms beschuldigd van Zwarte Woud kitsch, maar ik denk dat zijn romantische gevoelens complexer zijn (en feitelijk gezien liggen zowel Köningsforst en Hunsrück-Hochwald niet in het Zwarte Woud.) Ik moest bij beluistering van het album terugdenken aan een tijd dat ik graag de term Geist hanteerde om een bepaalde kwaliteit van muziek mee te omschrijven. Destijds was ik nog zoekende en had de term bepaalde associaties met Duitse filosofie die bad ass waren, maar nu ik Rückverzauberung (terugtoveren) beluister snap ik waar ik naar op zoek was, een soort tegenhanger van soul. Maar die term werkt niet goed. Ik heb Autechre wel eens de grootste soulband van onze tijd genoemd, maar de associaties met een bepaald genre zijn te sterk. Soul heeft als term ook teveel last van authenticiteit, een inherent menselijk gevoel wat de zanger/muzikant opdiept. In Geist zie ik de emotionele synthese tussen mens en machine. Autechre heeft het, Aphex Twin heeft het zeker, ik zag het in de kalme zang van Ralf Hütter en de muziek van Wolfgang Voigt is met zijn extra betekenislagen waarschijnlijk de krachtigste manifestatie van Geist.

Rückverzauberung 10 lijkt op een definitief statement, het is veel langer dan de vorige tracks (de cd bestaat uit een nummer van iets langer dan een uur) waardoor de luisteraar optimaal kan verzinken in de muziek. Ambient in zijn meest klassieke vorm, het stuk werd ook in eerste instantie gebruikt voor een geluidsinstallatie in een woud. Moeilijk om na een paar luisterbeurten te bevatten, dit is immers muziek waar schijnbaar weinig “gebeurt”, er is geen drama, contrast wordt opgebouwd in ongebruikelijke tijdspannen, spanning ontstaat subtiel, vaak veroorzaakt door dynamische veranderingen, sommige details zullen na verloop van jaren worden ontdekt. Bovendien is er geen breuk met het al lang geleden geperfectioneerde model, vol associaties van natuur, Romantiek en Duitsland. Een muziek voor hardcore individualisten. De dichters, wandelaars, denkers.