Het Falen van de Controlestaat

De recente aanslagen in Parijs bewijzen eens te meer dat de controlestaat met zijn diepgaande surveillancetechnieken niet werkt. De controlestaat gaat aan zijn eigen logica ten onder:

Ondanks astronomisch budgetten, ongekende rekenkracht en vergaande wetgeving is surveillance ineffectief wanneer het aankomt op het voorkomen van aanslagen. Dus surveillance werkt aantoonbaar niet als methode. Elke andere menselijke bezigheid die zo weinig resultaten produceert zou allang failliet zijn verklaard. Voorstanders zitten met het probleem dat hun remedie “nog meer maatregelen” inmiddels overgaat in een soort vriendelijk fascisme. Kortom, de vrijheid die men pretendeert te beschermen wordt in een soort verschroeide aarde tactiek zelf vernietigd. Dit is de vaste keuze van het politiek-mediacomplex en zij kunnen er mee wegkomen omdat een groot deel van de bevolking toch al naar een vorm van fascisme verlangt.

Of de huidige surveillancetechnieken werken prima, misschien zelfs te goed. Het is het gebruik en de interpretatie die vervolgens haperen en aanslagen niet weten te verijdelen. Dit is op drie manier uit te leggen:

1. Moedwillig falen. De favoriete interpretatie van de paranoïcus die direct alarmbellen voelt afgaan wanneer blijkt dat daders allang in het vizier waren. In de paranoïde interpretatie wisten de geheime diensten ongeveer dat eerder dit jaar een aanslag zou worden gepleegd en is Charlie Hebdo onbewust opgeofferd als een verzameling nuttige idioten (jihadisten zijn nooit geïnteresseerd in traditionele terreurdoelen, namelijk machthebbers: hoge militairen, politiechefs of ministers.) De laatste aanslagen zijn vervolgens een blunder die veel groter uitpakte dan men had ingeschat (een blunder die ongetwijfeld voor een aantal verantwoordelijken binnen het controleapparaat gevolgen zal hebben.)
2. Falen door incompetentie. De realistische interpretatie. Het surveillanceapparaat dat jihadisme in de gaten zou moeten houden, wordt teveel voor andere zaken gebruikt: economische spionage, het in de gaten houden van advocaten, milieugroeperingen en dieractivisten. Het dodelijke gevaar wordt door een overdaad aan informatie gemist.
3. De controlestaat heeft een heel ander doel. De sociologische favoriet sinds Foucaults Surveiller et punir. Of surveillance werkt om de veiligheid te bewaren, doet er niet toe: het is de kans dat het werkt die een samenleving in het gareel moet houden. In die zin wordt het individu met een dubbele angst bedreigd: die van het complete toeval van de aanslag en de staat die al je gedragingen kan volgen, je misschien beter kent dan jezelf.

Vanzelfsprekend een onwenselijke situatie want psychische en maatschappelijk ongezond. Bovendien is fascisme retromania. Een oplossing? Die volgt een andere keer uitgebreid.

Een uitstekend achtergrondartikel over de rol van encryptie en metadata is hier te lezen. En Snowden als zondebok aanwijzen is misschien gebaseerd op ressentiment maar niet op feiten. New York Times lijkt zijn les geleerd te hebben van journalistieke doodzondes na 9/11 en de invasie van Irak en probeert zich met dit opiniestuk enigszins los te wringen uit het politiek-mediacomplex. En nog een artikel over het voorspelbare opportunisme na aanslagen. Pijnlijke en gedetailleerde lijst over terroristen die lang en breed bekend waren bij veiligheidsdiensten. Niks Playstation 4: meeste communicatie ging aan de hand van sms, zonder encryptie. Om een schoolvoorbeeld van het politiek-mediacomplex te geven: Nu.nl drinkt, zogezegd, de Kool-aid tot de laatste druppel.