De waarschuwing van The Sheep Look Up

“No one except possibly the late John Brunner, in his brilliant novel The Sheep Look Up, has ever described anything in science fiction that is remotely like the reality of 2007 as we know it.”

                           William Gibson

Ik heb net in opdracht van WORM een essay afgeleverd over Philip K. Dick waar ik allerlei huidige thema’s aan ophang en daar komt toch even weer de vraag ter sprake in hoeverre sciencefictionschrijvers de toekomst voorspellen. Tegelijkertijd heb ik net John Brunners The Sheep Look Up (1972) uitgelezen, dat een voorzichtige comeback aan het maken is omdat sommige lezers er een Amerika onder president Trump in herkennen. Nu wordt Trump helemaal geen president en hopelijk wordt de maatschappij van The Sheep Look Up ook geen realiteit.

The Sheep Look Up is een van de ongemakkelijkste boeken die ik ooit heb gelezen. Brunner is ambitieus en beschrijft opgedeeld in 12 maanden het leven in een Amerika dat gebukt gaat onder milieuvervuiling, buitenlandse militaire avonturen en onder leiding staat van een machteloze president met de bijnaam Prexy. De caleidoscopische opzet met talloze personages zorgt ervoor dat het even duurt voordat je grip krijgt op de tekst en daarna is het vooral emotioneel afzien, vanwege het continue onrecht (de verlichting van humor in zijn vorige boek Stand on Zanzibar is hier compleet afwezig.)

Brunner schreef een compromisloos toekomstvisioen dat uiteindelijk meer zegt over het begin van de jaren zeventig. Want natuurlijk is er geen internet in deze toekomst, geen smartphone en is het pure milieuvervuiling in plaats van klimaatverandering dat het grote gevaar vormt. De manier waarop tegenstanders van de overheid worden uitgeschakeld is veel meer een uitwerking van de modus operandi van FBI/CIA totdat de Church Commissie ingreep. Tegenwoordig word je als dissident/klokkenluider juridisch platgewalst (dodelijk geweld is nu meer het product van politiekorpsen als arbitrair opererende racistische doodseskaders.) Een politiek tegengeluid is nu ook niet afhankelijk van een charismatisch leider als Austin Train maar meer een verzameling van “sterren” die in de repressieve tolerantie hun boodschap kunnen verkondigen (Naomi Klein, Yanis Varoufakis, Noam Chomsky). Edward Snowden is misschien het dichtst dat we bij een Austin Train komen, een inspirator in de Informatieoorlogen.

Maar details zijn altijd lastig te voorspellen, het drukkende gevoel van The Sheep Look Up is daarentegen zeer actueel, alsof we met vuur spelen en dit deprimerende scenario heel eenvoudig bewaarheid kan worden. Als waarschuwing is het onovertroffen.