Piketpaal 6: Djed

Een pleidooi voor Tortoise als de rockband die de jaren ’90 belichaamde zal een hoog waarheidsgehalte bevatten. Misschien niet de meest consistente band (zie Royal Trux, Stereolab) maar gedurende een korte periode tussen (1995-1998) was het een rockgroep die het beste, zoiets als de tijdgeest aanvoelde. De muziek van de groep uit Chicago was vaak een dankbaar doelwit voor remixes en werd door verschillende scenes binnen de Europese electronica vol respect behandeld. Hun track ‘Gorini’ verscheen op de essentiële Macro Dub Infection Vol.1 (1995) verzamelaar, samen met werk van Omni Trio, Springheel Jack, Tricky, Laika, 4-Hero en Scorn, waarmee dub in diverse spannende richtingen werd gelanceerd. Met een elastisch mengsel van jazz, rock, ambient, motorik, en dub wist Tortoise precies een aantal genres te vermengen die tijdens het decennium waren herontdekt of nieuwe inspiratie nodig hadden.

Op het album Million Now Living Will Never Die (1996) werd kant A van de LP volledig in beslag genomen door een enkel nummer, hun meesterwerk ‘Djed’. 21 minuten die nog steeds onovertroffen zijn. Ik had ‘Djed’ (een denkbeeldige naam? Of is het DeeJay’d?) na aanschaf een tijdlang vol plezier opgezet totdat ik het een keer na een lange nacht uitgaan met koptelefoon beluisterde. In die vermoeide staat ontwaarde ik, zeg maar de hele trip in zijn volle glorie en werd het een tijdlang mijn favoriete chillout/comedown plaat. Opeens viel op hoe de diverse delen in elkaar overgaan, soms als een DJ die subtiel zijn crossfader hanteert, soms door ingenieuze geluidseffecten zoals rond 10:00 waar de muziek even door een tunnel valt en heel ergens anders opduikt. En dan is er de orgelmelodie die op verschillende wijzen terugkeert. Het moment op 6:19 blijft mijn favoriet, waar met een subtiele handeling een soort schakeling plaatsvindt, de muziek even zweeft. Wat Tortoise met ‘Djed’ bouwde was een uiterst ambitieuze kruising tussen machinerock en organische techno. Tegelijkertijd werd voor beide hoofdgenres onontgonnen terrein verkend. Ongetwijfeld heeft de muziek van Tortoise daarna redelijk wat navolging gekend, maar nooit kreeg het die achteloze reikwijdte en nooit hebben verschillende genres meer een vergelijkbare poel van onderlinge beïnvloeding gekend.