Handboek voor het heden

Het is onmogelijk om The Age of Earthquakes: A Guide to the Extreme Present van Shumon Basar, Douglas Coupland en Hans Ulrich Obrist te omschrijven zonder te verwijzen naar de invloedrijke samenwerking van mediatheoreticus Marshall McLuhan en illustrator Quentin Fiore in de jaren zestig: The Medium is the Massage: An Inventory of Effects (1967) en War and Peace in the Global Village (1968). Het boek heeft hetzelfde formaat en in wezen dezelfde opzet als zijn voorlopers. Het trio laat tekst op fraaie wijze door foto’s en illustraties lopen, waarbij vanzelfsprekend kwistig gebruik wordt gemaakt van webesthetiek. Je kunt je afvragen of het papieren boek nog wel het geschikte medium is voor dit soort projecten. Het ouderwetse Penguin logo geeft het boek ook een extra nostalgisch air. Maar de keuze is uiteindelijk de juiste. Een flashsite of app zou The Age of Earthquakes laten verdrinken in de digitale oceaan, een boek zorgt voor een juiste afstand. Je pakt het op, laat een van de ideeën op je inwerken en legt het weer weg.

De auteurs presenteren slogans, denkexperimenten, definities van porte-manteauwoorden en grappen die uiteindelijk zoiets als de huidige tijdgeest weten te vangen van absurde onzekerheid, waar weinig ruimte is voor illusies. Daarbij volgen ze hun grote voorbeeld maar gebruiken ze vooral zijn kracht: de slimme oneliner (wanneer McLuhan lange argumenten opzette, zakte hij vaak door het ijs.) Nu ken ik het werk van Basar en Obrist niet, maar je herkent in veel teksten de naïeve ironie van Coupland, bijvoorbeeld: “Knowing everything turns out to be slightly boring” of “Before the Internet we had a few memes a year.” Vanzelfsprekend is er geen conclusie in zicht. De auteurs flirten onvermijdelijk met de komst van de Singularity en het beeld van de toekomst dat voorzichtig wordt geschetst is er een van een radicaal andere mens in een verpauperde omgeving (“In the future everywhere will be Detroit.”) Waarheden zo licht als luchtvervuiling.