Extravagantie en het geheim

Ik kwam laatst in de kelder van een tweedehandsboekwinkel Closing Time tegen, een zeer curieus boek van Norman O. Brown dat ik helemaal niet kende. Brown heeft een cruciale invloed op mij gehad, maar een boek over Finnegans Wake en Vico? Ik legde het terug, bedacht dat ik meteen spijt zou krijgen en legde het definitief op een bevredigende stapel boeken. De volgende passage liet me na lezing niet los:

I sometimes think I see that civilizations originate in the disclosure of some mystery, some secret; and expand with the progressive publication of their secret; and end in exhaustion when there is no longer any secret, when the mystery has been divulged, that is to say profaned. The whole story is illustrated in the difference between ideogram and alphabet. The alphabet is indeed a democratic triumph; and the enigmatic ideogram, as Ezra Pound has taught us, is a piece of mystery, a piece of poetry, not yet profaned. And so there comes a time—I believe we are in such a time—when civilization has to be renewed by the discovery of new mysteries, by the undemocratic but sovereign power of the imagination, by the undemocratic power which makes poets the unacknowledged legislators of mankind, the power which makes all things new.

Ik moest er al snel weer aan denken toen ik in DJ Broadcast een artikel las over extravagantie in het nachtleven, een manmoedige worsteling met de uitgaanscultuur die ooit was en nu duidelijk anders is. Ik ben het niet overal mee eens (deurbeleid is wezenlijk on-Amsterdams) maar heb vooral het idee dat men om de hete brij draait. Men wil een bepaald publiek creëren en kan daar geen effectieve strategie voor bedenken. En de oplossing heb ik al eerder gegeven: de alcoholvrije club. Daarmee scheid je in een keer, op vriendelijke wijze, je publiek. Maar dit is verbonden aan een bredere problematiek. Een alcoholvrije club is economisch moeilijk te realiseren. Je zult het als organisator/uitbater vooral doen in dienst van een allesverzengende liefde voor muziek en die liefde moet beantwoord worden door het publiek. Dat per se naar binnen wil omdat er iets unieks te horen is en dus dronken van geluid wordt. En daar zit precies het grote probleem: die muziek is niet voorhanden. Er bestaat niets wat men niet weet, geen geheime kennis. Alles wat je nu kunt horen tijdens de nacht is nog steeds gebaseerd op muziek van dertig jaar geleden. En zelfs al zou iets nieuws ontstaan, weet iedereen het vrijwel direct. Zonder geheim, geen ontdekking. Zonder geheim ook geen Ander, geen levensstijl die begrepen moet worden.

Is er een uitweg mogelijk? Op het moment lijkt het lastig. Er was een moment mid-jaren negentig waar de mogelijkheden van Internet gecombineerd werden met de organisatie van kleinschalige feesten als 4 Acid Eyes Only. Informatie werd online verspreid, een busje wachtte mensen op bij een treinstation waarna men naar een volstrekt onopvallende locatie werd gebracht waar acid in al zijn vormen werd gedraaid (en LSD—in geciviliseerde doses—in grote bakken drank voor handen was, bier vrijwel niet.) In zekere zin vormde dit al de eerste retrobeweging in dansmuziek, maar als bijna fundamentalistisch housefeest was het ook een uiterst krachtige ervaring. Helder in zijn eenvoud: acid, rook, stroboscoop. Geen dj’s van naam vanzelfsprekend en toch heb ik daar een Engelse chillout-dj verreweg de beste ambient/jungle-set ooit horen draaien. Dat was duidelijk een product van een zeer karakteristieke constellatie van cultuur en technologie (iedereen kan zelf uittekenen waarom bovenstaand scenario tegenwoordig onmogelijk is) die niet meer terugkomt, zoals The Paradise Garage en Hacienda niet meer zullen terugkeren.

Een windstille periode is vanzelfsprekend nooit definitief. De extravagantie van de homoscene is, denk ik, passé omdat homoseksualiteit in grote steden en media genormaliseerd is en daarom niet meer dat buitengewone mengsel van avantgarde-vreemdheid-esthetiek kanaliseert. Er bestaat kortom geen alternatieve levensstijl meer. Ik kan me een scenario voorstellen waarin het radicale clubleven weer tot leven komt wanneer de eerste cyborgs verschijnen. Eerst kleine sporen van mens-machines die langzaam extremer zullen worden en op zoek gaan naar gelijkgestemden, naar betekenis, identiteit en genot. Een nieuwe extravagantie, een nieuw mysterieus rondzwerven.