Gevaarlijke retromania

Overdadige retro in de populaire cultuur is misschien vervelend, het is gevaarlijker wanneer het gekanaliseerd wordt richting nationalisme en militarisme zoals op het moment in het Verenigd Koninkrijk gebeurt. Simon Jenkins in The Guardian is ten minste op zijn hoede:

It will be the British at their worst: sanctimonious, self-congratulatory, worshipping at the tomb of the unknown, awful German. The centenary of the first world war is already flooding the television schedules before the date of its outbreak (in autumn 1914). History bestseller lists focus on little else: there are no fewer than 8,000 titles on the subject. War magazines cram newsstands. Churches will fill with candles for the fallen. Children carry flowers "of reflection and remembrance". The horror, the mistakes, the cruelty, the crassness of war will be revived over and over again, "lest we forget".

Een dergelijke schoonmaak van de geschiedenis heeft natuurlijk te maken met Engeland dat de weg kwijt lijkt te zijn. Verworden tot een London plus de rest, de lakei van de Verenigde Staten, neoliberale stoorzender in de E.U., wellicht raakt het dit jaar Schotland kwijt...het romantiseren van een oorlog is zwak, maar blijkbaar minder eng dan het denken aan een eigen toekomst.

De laatste keer: de Grote Plaat

Nog een keer en dan houd ik erover op. De Grammy Awards hebben mij nooit geïnteresseerd, geen enkele prijsuitreiking interesseert me. Ik had er ook totaal niet bij stil gestaan dat Daft Punk genomineerd was voor ik weet niet hoeveel Grammy's. Maar wat mij wel interesseert, realiseerde ik gisteren, is de Grammy als symbool. Dat wil zeggen: als je een Off The Wall wilt maken, dan moet je ook Off The Wall prijzen winnen. De Grote Plaat kan niet alleen een conceptueel kunstwerk zijn (wat Random Access Memories op een niveau natuurlijk is), het moet ook daadwerkelijk succesvol zijn. Verkoopcijfers en radioplay versterken de onvermijdelijkheid van een Grote Plaat (naast tegenwoordig memes en twitter-hAtORz), maar het scenario wordt geperfectioneerd met een Grammy (zie de hints naar de plaats van de prijsuitreiking in deze constructie in Interstella 5555.) Laat staan vijf Grammy's, waarmee de Grote Plaat status definitief wordt.

Wat ik overigens wel prettig vind is dat met de Grammy voor Best Engineered Album nog een keer wordt benadrukt hoe goed Random Access Memories klinkt. Meer is hierover te lezen in dit artikel over de geluidstechnici van het album, waar ook al een soort melancholie in doorklinkt over wat je al snel kon ontwaren: dit zal niet snel worden herhaald. Ook omdat Daft Punk hetzelfde traject niet zal herhalen. Zelf gok ik overigens op twee mogelijke scenario's voor de opvolger. In Random Access Memories zijn al prog-motiefen aanwezig die vragen om te worden uitgewerkt tot hun Phaedra of Dark Side of the Moon en wat ik zo uit spaarzame uitspraken van Guy-Manuel de Homem-Christo heb begrepen is dat wel zijn ding. Of ze zitten retromania, de vulgariteit van EDM en de inspiratieloze "house"-revival de komende jaren uit en gaan terug naar hun wortels met een gooi naar het ultieme Amerikaanse house-album, waarbij Random Access Memories stijl allerlei figuren als Marshall Jefferson, Larry Heard en Lil'Louis worden betrokken en geëerd.

Een gezonde instelling

The future doesn’t exist. We make it up because we don’t know what will happen tomorrow. But it’s unimportant whether predictions come true. Rather, it’s the idea that matters. People often confuse the idea of futurism with technology. Accordingly, the problem with music today is that it’s arrived at a point of saturation in terms of “new” sounds. We can’t discover more sounds, and this was already true in the late nineties. While many musicians still continue to hit a wall in search of the “new”, others have gone back to search for more information, more coding, and more concepts to learn more about music. These people are the winners. We have to enrich the ideas upon which our music is based and that can only happen with careful examination of history. Today’s devices are different and how we use them are different, but the results are not markedly different.

Uit de tekst die hoort bij de release Commodified van NRSB-11 (serieuze electro). Een gezonde instelling voor muzikanten. En niemand doet dit beter op het moment dan James Holden. Gisteren hoorde ik in Trouw de man voor het eerst in zes jaar weer eens draaien en ik was onder de indruk hoe anders het was, hoe hij zich als individuele artiest heeft ontwikkeld/verdiept. De geluiden zijn bekend, maar vrijwel niets is herkenbaar. Het resultaat een uniek soort techno-sjamanisme dat vreemd genoeg nooit het duistere pad kiest. Een open, positieve kijk op dansmuziek, tegen zonaanbidding aan.

De praktische problemen van ruimtereizen

Als sciencefictionschrijver (en lezer) of futurist kun je haast niet ontsnappen aan het idee van ruimtereizen. En de praktische problemen dit hierbij komen kijken. Vanzelfsprekend de klassieke vraag: hoe overbrug je een afstand die, wanneer je naar een ander sterrenstelsel reist, vrijwel zeker langer zal duren dan een mensenleven? Maar ook diverse problemen van fysieke aard waaronder: hoe overleef je op de lange termijn kosmische straling? Een van de interessantere problemen vind ik echter die van economische aard. Paul Krugman heeft verrassend genoeg ooit een stuk geschreven over intergalactische handel. Maar voordat het zover is verschijnt eerst de vraag: wat kost het eigenlijk om een ruimteschip dat werkelijk een  interessante afstand moet afleggen in beweging te krijgen?

Een vraag waar blijkbaar serieus over wordt nagedacht gezien dit artikel in The Economist. Ook al heb ik het laatst in een verhaal gebruikt, betwijfel ik of de conventionele manier van ontsnappen aan de zwaartekracht door grote raketmotoren nog veel toekomst heeft, gezien de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Naast het zeilen op zonlicht (met zijn eigen nadelen) lijkt het gebruik van artificiële zwarte gaten door ruimteschepen een theoretisch intrigerende oplossing. Maar hier komt een andere economische vraag naar boven drijven: wat hebben we er voor over om dit soort reizen te bewerkstelligen? Hoeveel financiële middelen moeten richting onderzoek worden bewogen om een doorbraak te vinden?* Moeilijk om van te voren te zeggen, maar ik ben er van overtuigd dat als de V.S. niet al dat geld had weggegooid aan onzinoorlogen in het Midden-Oosten allang mensen op weg waren geweest naar Mars.

* Ik was laatst toevallig bezig in deel twee van Fernand Braudels De Middellandse Zee en kwam daar een geweldige passage tegen over het opzetten van handelsmissies door Portugal en hoe dit de complete economie van het land op het spel zette, met alle risico's van dien als galjoenen niet op tijd terugkeerden. Tegenwoordig doen we aan obsessieve risicospreiding (vermijding) dus eenzelfde inzet zal moeilijk voorstelbaar zijn. Of: hoe slecht moet het er voorstaan wil men wel zulke risico's nemen?

The Analogue System Strikes Back (of niet?)

Weer een goed artikel in Forbes, dit maal over de al dan niet verrassende terugkeer van de analoge synthesizer (geruchten worden sterker dat Roland, blijkbaar niet de snelste van geest, nieuwe versies van de TB-303 en TB-808 gaat uitbrengen.) Niet de tweedehands vintage modellen, nee, het artikel gaat over fabrikanten die oude modellen in ere herstellen. Het maakt in wezen niet veel uit als je er geen avontuurlijke muziek mee gaat maken en dat is de vraag die achter het fenomeen spookt: blijft dit een cosmetische verandering waarmee retromania zich nog dieper verstrengelt in muziek? Kun je alleen aan het digitale systeem ontsnappen door het analoge? Dat laatste is te betwijfelen, omdat de hele infrastructuur digitaal is en zal blijven. 

Echte auto's

Niet mijn specialiteit, meer een onderwerp dat de liefhebber van design en futurisme af en toe oppikt: de wilde prototypes die autofabrikanten in de jaren '60-'70 bouwden. Dat wordt nog steeds gedaan, ook met het oog voor speciale optredens in games, maar het mist toch een bepaalde technoromantiek (de onschuld van de auto is natuurlijk totdat de laatste druppel benzine is vergoten allang verloren).

Een glorieuze aanval op de zintuigen

Wanneer je zoiets bekijkt valt helemaal op hoe onpsychedelisch de 21ste eeuw tot nu toe is. Een grootscheepse drooglegging van de geest en die fantasieloze dance-infrastructuur helpt er als een stel laffe collaborateurs aan mee.

Nog over 1994

Gisteren attendeerde Alex van der Hulst me op dit coverartikel van NRC Next over 1994 als "het beste muziekjaar ooit." Het deed mij even snel naar de platenkast kijken om een paar suggesties af te vuren. Eenmaal tot rust gekomen groef ik dieper en kwam ik tot een wel erg indrukwekkende lijst. Nu probeer ik een zekere afstand te bewaren ten opzichte van lijstjes en nostalgie, maar toch wil ik hier de titels verder uit diepen al was het omdat de suggesties in het artikel neigen naar rockistische geschiedsvervalsing (Dummy is hier de enig echt vooruitstrevende plaat tussen de saaie blanke mannen met gitaren en een vervelende astmatische rapper) en dit mag niet wortel schieten als het beeld van die periode, de kille hand van de Top-2000 Aller Tijden is voelbaar. 1994 is niet eens zo belangrijk*, het is het continuüm 1988 - 2001 waar het echt om gaat, maar als we dat soort spelletjes willen spelen, dan ook met het complete beeld, met compilaties en de eerste mix-cd's, artefacten die het rockisme nooit heeft geaccepteerd.

Aphex Twin - Selected Ambient Works volume II
Sabres of Paradise - Haunted Dancehall
Mouse on Mars - Vulvaland
Autechre - Amber
Plastikman - Music
Future Sound of London - Lifeforms
Underworld- Dubnobasswithmyheadman #
Biosphere- Patashnik
Sandoz - Intensely Radioactive
Orbital - Snivilisation
Jeff Mills- Waveform Transmission vol.3
Stereolab- Mars Audiac Quintet
St Etienne - Tiger Bay
Method Man - Tical
Massive Attack - Protection
Tortoise - Tortoise
Vapourspace- Theme From Vapourspace
Oval - Systemisch
The Orb - Pomme Fritz

Laurent Garnier - X-Mix 2
La Collection (FNAC)
In Order to Dance 5 (R&S)
Headz (Mo'Wax)

En dan hebben het niet eens over losse tracks en 12-inches. De eerste golf van jungle 12-inches die de oversteek maakten (E-Z Rollers -  'Rolled Into One' bijvoorbeeld).

* Klaas Knooihuizen relativeerde terecht door te stellen dat een keuze van "beste muziekjaar" grotendeels afhankelijk is van de leeftijd die je destijds had (15-25). Als ik naar mijn persoonlijke situatie terugkijk was 1994 ook wel een soort geluksjaar waarin ik mij jong en onsterfelijk voelde, meegesleept door de cultuur, nieuwe technologie, sciencefiction herontdekte en een soort openbaring op mijn vakgebied meemaakte. Je zou er bijna nostalgisch van worden.

Coda: ik raak er steeds meer van overtuigd, en Yeah Yeah Yeah sterkt mij in dit vermoeden, dat in popmuziek een moment bestaat, tussen het ontdekken van nieuwe vormen en de eerste golf van albums waarmee de muziek wordt geformaliseerd, de latente ambities uitgewerkt, die gewoonweg het meest interessant is. In de meeste gevallen gaat het daarna mis, dan begint de professionalisering, de carrière. Ik kan zo uitzonderingen opnoemen, maar de algemene tendens is denk ik correct.

# Op cd gedateerd met 1993, maar ik ben in het archief gedoken en de paginagrote Melody Maker recensie ("This breathtaking hybrid marks the moment that club culture finally comes of age and beckons to everyone.") verschijnt op 15 januari 1994.

Aankondiging: Sonic Acts presents Space Debris

Soms word je uiteindelijk wat je bent. Inderdaad in mijn hoedanigheid als sciencefictionauteur zal ik hier acte de présence geven.

Sonic Acts presents Space Debris on 18 January 2014 
New Year’s Reception & Book Launch The Dark Universe  

On 18 January Sonic Acts and Gonzo (circus) would like to invite you to celebrate the start of the new year with us. Sonic Acts launches the book, epub and PDF-version of The Dark Universe with an afternoon about space debris.

The printed version of The Dark Universe has already been available for a while: 344 pages in full colour, lavishly illustrated, with essays and interviews about dark matter and unknown aspects of our universe. In January 2014 a less expensive PDF and epub-version will also be available for those who prefer reading texts on their favourite screens. We celebrate this triad with an afternoon at De Balie about space debris, featuring Bernard Foing, Omar Muñoz-Cremers, Femke Herregraven, and the DJs from Gonzo (circus).

Space debris, orbital junk, space junk… ten years ago almost nobody had heard of it, but it has become a serious problem for space exploration. The bulkier remnants of spent rocket stages and old satellites orbiting the Earth are accompanied by dust from solid rocket fuel and flakes of paint. Even a tiny paint flake can be hazardous because of the speed at which it travels in orbit. Scientists are working on solutions: Bernard Foing from the European Space Agency focuses on ESA’s research in this field and the latest developments in space exploration. SF author and theorist Omar Muñoz-Cremers reads a new story written especially for the occasion. Award-winning designer Femke Herregraven talks about her research into ‘dark data’. The DJs from Gonzo (circus) provide a soundtrack of adventurous music.

Space Debris
Saturday 18 January 2014 at 16:00
De Balie (Salon), Amsterdam
Admission is free, but reservation is recommended via reservations@sonicacts.com

Selected Ambient Works volume III

De vraag stellen is eigenlijk al symptomatisch voor deze tijd: wat zou het effect zijn van een release van Selected Ambient Works volume III? Vanzelfsprekend zou het album allereerst worden meegetrokken in torenhoge verwachtingen, waarna het in een korte fase door social media trolls wordt afgebrand. Eigenlijk vormde drukqs (2001), Aphex Twins laatste grote release, het eerste album waarbij het online verlangen om teleurgesteld te worden mij voor het eerst opviel. Maar inmiddels is dit een vulgair ritueel en kun je het, post-Random Access Memories, negeren. Vanzelfsprekend ben ik gecharmeerd van het idee dat er een plaat verschijnt die alles in beweging zet, een flits in het donker. Aan de andere kant was het werk van Aphex Twin in die gouden periode onderdeel van een continuüm. Niet alleen bracht hij per jaar meerdere albums uit, waarvan je wist dat ze anders klonken dan voorgaand werk, het was ook nog ingebed in een stroom muziek van andere gelijkwaardige muzikanten. Selected Ambient Works volume II was bij release een instant-klassieker, maar het gebeurde achteloos. Dat is nu onmogelijk. En toch zou een derde Ambient Works genoeg kracht moeten uitstralen om een oude stroom richting te geven, losse eilanden als het ware met elkaar verbinden (en dat noemen we niet nu-IDM).

Het zou in ieder geval helpen als Richard D. James zijn “ik heb materiaal voor vijf/acht/elf albums liggen” bluf eindelijk eens waarmaakt. In een van zijn laatste interviews (in El País, 2011) geeft hij zijn vrouw die achter zijn geld aanzit de schuld. De aangekondigde scheiding zou inmiddels toch wel een feit mogen zijn.

Bonusmateriaal. In deze wereld hebben we geleefd, waar MTV 70 minuten spendeerde aan een combinatie van interview en clips van een artiest.

"We have been reading the same old books for too long."

Eindelijk toegekomen aan 'Cruise Control' van McKenzie Wark. Een fijn stuk over Accelerationisme, in korte observaties geschreven, dat een groot aantal hedendaagse problemen haarfijn analyseert. Kleine aanzetten die verder moeten worden uitgedacht.

08. By their rhetoric you shall know them. The talk these days is of disruption, creation, destruction. The old language of the avant gardes and revolutionaries is now the province of Silicon valley publicists. So we need a careful analysis of that language – and we need a new avant garde. Its clear that this is a commodity economy busy cannibalizing its own means of subsistence. It has run out of ideas. The task of the neo-liberal state is to destroy the social so that it may be commodified, even though this will result in less efficient and effective forms of organization. So: let there be iPads in the charter schools! The result will be less effective, and more expensive, which is of course the goal.

Wetenschap in 2013

Je gaat naar het volgende katern en bent dan al vergeten wat er ook alweer op de wetenschapspagina stond. Dus zo'n handig overzicht van de wetenschappelijke doorbraken van het afgelopen jaar maakt duidelijk dat er genoeg beweging is. Wat mij terloops doet afvragen of wetenschap aan een imagoprobleem begint te lijden? Mooi dat de lijst begint met Voyager dat het zonnestelsel verlaat, een bizar ondergewaardeerde gebeurtenis. Waarschijnlijk heeft het zo weinig effect op de hedendaagse cultuur omdat we in onze fantasie allang verder zijn geweest.