Steve McQueen: een noodzakelijke vadermoord

Een link naar mijn nieuwe artikel voor Man Got Style 'Steven McQueen and the Need for a New Icon', want het kent een aantal overlappingen met het probleem van retromania.

Nu ik op zoek ging naar een foto viel me op a) hoeveel artikelen er zijn waarin McQueen als stijlicoon wordt gepresenteerd, b) dat ik onwillekeurig denk "coole outfit zeg!" Maar je moet streng zijn over dit soort mythes die zonder nadenken in stand worden gehouden.

Over het Aphex Twin archief

De afgelopen dagen vormen een vreemde periode voor de liefhebber van techno. Om kort samen te vatten: Richard D. James, beter bekend als Aphex Twin, is sinds maandag 26 januari om onbekende redenen* bezig om tracks uit zijn met legendes omgeven archief openbaar te maken op Soundcloud (als kwalitatief lage 128kpbs inmiddels 320kpbs mp3s.) In eerste instantie was ik na jaren van hoaxes vrij sceptisch en de eerste tracks klonken weinig opzienbarend en te glad. Maar al snel werd duidelijk dat dit authentiek materiaal is. De grootste fanaten wisten sommige tracks te matchen met videomateriaal van oude DJ-sets. Na verloop van tijd is het geluid van de muziek (bepaalde tics, een signatuur) ook onmiskenbaar Aphex Twin. Nu de teller over de honderd tracks gaat en ik de afgelopen dagen alleen maar naar deze gift heb geluisterd begint de muziek intrigerende effecten te genereren.

Allereerst is het als Internetfenomeen volstrekt uniek. Helemaal als je besluit je er compleet op te storten en het verschijnen van de tracks in je leven verweeft. Vanzelfsprekend wekt het verslavingsverschijnselen op, nerveus op F5 klikken om te kijken of er nieuwe upload is. Of wanneer je thuis komt meteen checken of er nieuwe tracks zijn. Maar dat werkt alleen als de muziek de moeite waard is en het valt juist op hoe hoogstaand de verzameling tot nu toe is. Een groot aantal nummers vraag ik me echt van af hoe het mogelijk is dat deze niet eerder officieel zijn uitgebracht. Dit is het soort gebeurtenis waar je in moet verzinken, het is de droom van gemeenschap, de cultus (voornamelijk geconcentreerd op het forum We Are The Music Makers) die de vrolijkheid van een geweldloze revolutie uitstraalt. Eenmaal hier aan overgegeven sta je versteld dat mensen het nog over iets anders kunnen hebben. Wil je op alles antwoorden “ja, leuk…maar Aphex Twin!”

Het effect reikt dus dieper. De afgelopen dagen vormen een opening naar een periode dat muziek er echt toe deed, voor deze luisteraar zeker, maar je hoort het gewoon in de muziek, een zoektocht, een nieuwsgierigheid. Daardoor krijg je uiteindelijk het gevoel alsof een soort parallelle geschiedenis wordt geopenbaard, ergens heel herkenbaar maar toch net anders. En aangezien dit een geweldige periode beslaat is het een zeer prettig gevoel (alweer een totaal uniek effect). Zelf zie ik niet in hoe dit geen consequenties kan hebben. Voor andere artiesten en voor luisteraars. Ik kan mij voorstellen dat ik de komende maanden naar weinig anders zal luisteren. Minstens zeven albums aan materiaal. Wat kan hier nog redelijkerwijs tegenop? 

Deze muziek is compleet ontdaan van cynisme en het verschil met alleen al wat er tegenwoordig in elektronische muziek wordt gemaakt is verbluffend. Natuurlijk zal de machine stug doorrollen, dezelfde stroom van aangekondigde festivals met dezelfde namen en nieuwe platen die je braaf zou moeten luisteren, maar het voelt vaal, geforceerd als noeste arbeid. Popmuziek als bureaucratie**. Aphex Twin heeft een poort naar een authentieke toekomst geopend (door ons met een soort shocktherapie er aan te helpen herinneren wat toekomstmuziek werkelijk inhoudt.) Ik stap graag naar binnen en hoop dat het andere muzikanten (en schrijvers, kunstenaars) aanzet om de uitdaging aan te gaan, wat die ook mag zijn…om verder te reiken, om het allemaal gewoon eens anders te doen.

* Het is momenteel gissen naar de beweegredenen van Aphex Twin. Het uploaden begon ongeveer tegelijkertijd met de release van zijn nieuwe Computer Controlled Acoustic Instruments pt2 E.P. Het zou dus een uniek soort promotie kunnen zijn. In recente interviews heeft James gezegd dat hij veel nieuw materiaal heeft dat een heel andere richting opgaat dan ouder werk en zelfs Syro, misschien is dit een manier om zijn verleden definitief achter zich te laten. In die interviews heeft hij ook gespeeld met het idee van een boxset en de hoop van velen is dat deze uploads een bijeffect zijn van een selectieproces voor een officiële release. Maar misschien is dit restmateriaal en zal het nooit ergens anders in betere kwaliteit verschijnen.

** Onvermijdelijk beginnen de eerste cynische reacties met een gespeelde vermoeidheid te klinken (altijd het dodelijke cynisme boven enthousiasme.) Ik kan dat niet anders interpreteren dan als een (professionele) bescherming van de status quo van retromania. Men durft zich niet over te geven aan het idee dat de laatste jaren voornamelijk zijn gewijd aan veilig entertainment, maakt niet uit hoe avant-gardistisch het imago. Ik proef een soort angst dat er iets kan bestaan voorbij het wekelijkse carrousel van matig geschreven recensies, het gezellige avondje muziek, de radioshow met semi-avontuurlijke muziek, het geritualiseerde festival en af en toe een hype om over te discussiëren. In popmuziek is men bang geworden om controle te verliezen. In popmuziek is men bang geworden voor popmuziek.

Albumkritieken (vernieuwde lijst)

 20 van 25 albumkritieken voor MyJour. In de laatste vijf o.a. veel alternatieve blikken op Amerika, een fijne comeback, drugs en de kosmos. 

Grace Jones - Nightclubbing
Donald Fagen - The Nightfly
Blondie - Eat to the Beat
Talk Talk - Colour of Spring
Spacemen 3 - Playing With Fire
Scritti Politti - Cupid & Psyche '85
Plastikman - Ex
Serge Gainsbourg - L'homme à tête de chou
Stereolab - Mars Audiac Quintet
Underworld - Beaucoup Fish
Augustus Pablo - King Tubbys Meets Rockers Uptown
Saint Etienne - Foxbase Alpha
Jane's Addiction - Nothing's Shocking
Mouse on Mars - Vulvaland
Simple Minds - New Gold Dream (81-82-83-84)
Royal Trux - Cats and Dogs
Aphex Twin - Syro
Model 500 - Deep Space
Velvet Cacoon - Atropine
Queensrÿche - Operation: Mindcrime


 

Hoe en waarom voorbij de Aarde gaan?

Het heeft even geduurd maar ik wil hier terugkomen op de tekst ‘We Eisen de Toekomst Terug’ die Stefan Blokker schreef voor Ongekunsteld. Een zeer sympathiek artikel over De Toekomst Hervonden dat hem aanzet tot een aantal bespiegelingen. Een paar observaties wil ik hier verder uitwerken, met name over de “oplossing van de ruimte” uit de conclusie:

Op die manier zou er weer ruimte ontstaan voor nieuwe ideeën, niet gelimiteerd door de gevolgen van een te hoge bevolkingsdichtheid. Je kunt je natuurlijk dan afvragen in hoeverre dit een werkelijke oplossing is en niet enkel het ‘verplaatsen van het probleem’. Andere planeten raken weldra ook weer overbevolkt en voor je het weet wordt ook alles daar dood gereguleerd, of misschien komen we daar al helemaal gereguleerd aan en zal die ruimte om iets werkelijk nieuws te scheppen er nooit zijn.

Hoe vaag ik in de conclusie ook over die oplossing blijf, het is de meest reële grootschalig stap voorwaarts. Er is een radicale logica die stelt dat het beste wat de Aarde kan overkomen de zelfdestructie van de mensheid is. Rust Cohle in True Detective heeft in wezen gelijk wanneer hij stelt dat bewustzijn een fout van de evolutie is. Een fout die het evolutieproces uit balans heeft gebracht en de habitat van de Aarde zelf in gevaar brengt. Maar aangezien dit lastig is te accepteren willen we toch verder met dit bewustzijn, hoe barok de technologische constructies zijn die we verzinnen om te overleven.

De interplanetaire oplossing is zo’n constructie maar het appelleert tegelijkertijd aan diepere nomadische verlangens. Ik denk dat op het moment ruimtereizen er niet al te best voorstaan. Het zou al een wonder zijn wanneer een individu deze eeuw Mars levend bereikt. Het verlaten van het zonnestelsel is voor de mens hoogstwaarschijnlijk onmogelijk–hypothetische sluikroutes door wormgaten in de stijl van Interstellar daargelaten. Wie het puur gaat om het continueren van het leven voorbij het individu, bijvoorbeeld voor het geval de Aarde geraakt wordt door een komeet, kan zich beter richten op het versturen van sondes met genetisch materiaal. Overbevolking zal hoogstwaarschijnlijk nooit worden opgelost door ruimtereizen, maar op de hele lange termijn is het handig om werelden voorbij de Aarde te verkennen.

Stefan heeft in het bovenstaande citaat gelijk dat met zulke reizen een aantal problemen, bijna als een virus worden meegedragen. Als ruimtereizen worden ingebed in de termen van een militair-industrieel complex is het beter om helemaal niet gaan. Vrijwel alles wat het zal verspreiden is dan al conceptueel verziekt. Ik blijf het herhalen maar de Mars trilogie van Kim Stanley Robinson is cruciaal omdat het met veel van dit soort vragen worstelt. Al tijdens de vlucht naar Mars besluiten sommige pioniers om zich niet aan de vooropgestelde doelen te houden en een waarlijk nieuwe wereld te creëren, een schisma dat door de hele reeks zal blijven doorwerken. En de figuur Ann Clayborne is op een andere manier interessant. Deze geologe ziet al snel in dat de mens Mars onherkenbaar zal veranderen en zet zich in voor een pure planeet waar de mensheid zo weinig mogelijk sporen achterlaat. Gezien de duurzaamheidsprestaties op Aarde is er veel te zeggen voor haar ideeën. Er is een soort arrogant rationeel “recht” dat de mens alles maar moet domineren, wat uiteindelijk onmogelijk is. Aan de andere kant zou je in een bescheiden variant kunnen stellen dat alles uiteindelijk verandert en verdwijnt, of de mens zich er mee bemoeit of niet.

Het belangrijkste aan de sprong naar boven is echter de conceptuele opening. Het richt de blik naar buiten toe in plaats van naar binnen. Het breekt de obsessie met onszelf en het “narcisme van verschil”. Het stimuleert positieve technologische vernieuwingen die onverwachte oplossingen kunnen bieden op andere gebieden (dus ook voor het leven op Aarde.) Voor een uitputtend overzicht van mogelijke scenario’s, problemen, oplossingen en mooie infographics verwijs ik verder naar dit fijne io9 artikel. Voor de meer poëtische kant, Sint Carl van de Kosmonauten, prachtig bijgestaan door de beelden van Erik Wernquist:

Wanderers - a short film by Erik Wernquist from Erik Wernquist on Vimeo.

Over Trouw

'Trouwen doe je niet alleen' het artikel van Joris Talens is wat mij betreft met teveel toewijding geschreven om even met een retweet door te geven.

Is de les nu dat elke club een uiterste houdbaarheidsdatum moet hanteren? Dat lijkt me radicaal. Het succes ligt veel meer in hoe de club die eindigheid heeft ingevuld en hoe het publiek dat heeft ervaren. Ik zou opteren voor een herwaardering van gezamenlijke momenten, te realiseren dat alles in je leven heeft geleid tot exact dit moment. Elke avond is eindig! Hier, weer een seconde voorbij. En dat te vieren, vrij van oordeel en cynisme.

Dit is overigens niet mijn ervaring. Ik vond Trouw vooral afstandelijk en vond het nooit in de buurt komen van hoe ik, zeg maar de rave-ervaring graag zie, die zo in de tijd is ingebed dat deze toch nooit meer terugkeert. Club 11 leidde aan hetzelfde euvel en vreemd genoeg zijn de beste ervaringen in beide clubs sets van James Holden geweest, wat me doet twijfelen of het gebouw er uiteindelijk zoveel toe doet en ik vooral de, komt-ie, mainstream-underground dansmuziek niet meer zo interessant vind (de rest is haarfijn uitgelegd in hoofdstuk twee van De Toekomst Hervonden). Maar dat maakt verder niet uit, ik ben al blij met een niet-cynische interpretatie.

Peter Pontiac RIP

Hij had het zelf al aangekondigd, maar toch...Peter Pontiac overleden. Wat mij betreft de man die beter dan welke popjournalist dan ook de mysterieuze kracht in pop en rock wist te vangen als onderdeel van een soort psychedelisch-absurdistische religie. Ook de sfeer van Amsterdam in de jaren zeventig is zelden treffender neergezet dan in zijn tekeningen. Een ware inspiratiebron.

Kraftwerk Trans-Europe Express live: een korte impressie

Dat was heel anders dan ik had verwacht. Om het waardeoordeel er meteen uit te gooien: erg goed. Kraakhelder geluid op precies het goede volume. Prettige visuele aankleding (de belichting eigenlijk leuker dan de 3D-projectie, die soms hypnotiserend is –zoals tijdens ‘Trans-Europe Express’ of ‘Man-Machine’—en soms een beetje jaren negentig overkomt.) Maar twee dingen wil ik vooral belichten.

Allereerst. De setting. Ik vond het van te voren een beetje jammer dat de concerten niet gesitueerd waren in een museum zoals in New York, Londen of Berlijn. Achteraf ben ik blij dat voor het goede oude Paradiso is gekozen. Het optreden werd daardoor minder afstandelijk en kreeg bijna iets intiems. Ik kon nog net de laatste zitplaatsen op het balkon bemachtigen en zat opeens op een paar meter van Hütter. Daardoor had ik ook perfect zicht op de apparatuur van de heren en in tegenstelling tot wat je soms verwacht werd er druk gemusiceerd door drie leden (de vierde rechts doet de visuele kant.) Ik heb het idee dat een meer gericht is op de effecten, een ander op het ritme en Hütter speelt de belangrijkste melodieën. Een van de mooiste momenten vond ik de toegift ‘Music Non-Stop’ waarbij de leden zoiets als een solo spelen vol klikjes en bliepjes en daarna een voor een na een buiging het podium verlaten. 

Maar wat mij vooral verraste was dat voor een retrospectief de band weinig respect toont voor het eigen materiaal. In de zin dat niet is gekozen voor een perfecte nabootsing. Hierdoor valt de laag retromania plotseling weg (en toont Kraftwerk juist meer respect voor de intentie van de eigen muziek.) Trans-Europe Express wordt inderdaad in zijn geheel gespeeld maar ze beginnen gewoon bij kant-B. En nummers worden in allerlei frisse versies gespeeld. ‘Airwaves’, superkalm gezongen door Hütter, is omgebouwd tot een prachtige technotrack, ‘Radioactivity’ is alweer vernieuwd—Fukishima is toegevoegd in de rij kernrampen—en wordt in het Japans gezongen, zoals ‘The Model’ verrassend in het Duits wordt gezongen. Vrijwel alle nummers klonken spannend* en technologisch bij de tijd (er waren regelmatig serieuze subbas detonaties te ontwaren). Dat heeft de oude Hütter, met zijn vriendelijke lach aan het eind, toch allemaal weer goed uitgedacht. Kortom, een klasse apart.

* Ik ben liefhebber van de Tour de France suite op plaat, maar zoals mijn dochter opmerkte duurde deze live iets te lang, eigenlijk het enige minpunt naast misschien het ietwat korte 'Franz Schubert'. 

2001 vs Alien

Nee, gelukkig niet een aankondiging van het vervolg op Alien vs Predator maar een subliem essay van Jason Z. Resnikoff waarin hij aan de hand van de twee films een portret schetst van zijn vader, de opkomst van de computer en dit nog even plaatst in een breder maatschappelijk kader. Met enkele melancholische "toekomst verloren"™ bespiegelingen:

It’s especially ironic because anyone who sees the film today will be taken aback by how unrealistic it is. The U.S. is not waging the Cold War in outer space. We have no moon colonies, and our supercomputers are not nearly as super as the murderous HAL. Pan Am does not offer commercial flights into high-Earth orbit, not least because Pan-Am is no more. Based on the rate of inflation, a video-payphone call to a space station should, in theory, cost far more than $1.70, but that wouldn’t apply when the payphone is a thing of the past. More important, everything in 2001 looks new. From heavy capital to form-fitting turtlenecks—thank goodness, not the mass fashion phenomenon the film anticipated—it all looks like it was made yesterday. But despite all of that, when you see the movie today you see how 1968 wasn’t just about social and political reform; people thought they were about to evolve, to become something wholly new, a revolution at the deepest level of a person’s essence.

(Hij omschrijft ook wat er zo goed is aan Alien. Nee, niet het monster, wat ik altijd superduf heb gevonden.)

De Toekomst Hervonden (Kindle)

U leest graag met Kindle, iPad of andersoortig epub-waardige technologie? Dan is hier alvast de digitale editie van De Toekomst Hervonden. Verkrijgbaar via amazon.nl. Een papieren versie volgt snel.

De Stijl van Kraftwerk

Volgende week is het zo ver: Kraftwerk na 39 jaar weer in Paradiso (ik ga zelf naar Trans-Europe Express.) Ik schreef voor Man Got Style 'The Man-Machine of Wealth and Taste', een artikel dat de stijl van Kraftwerk analyseert. Met een paar riffs die ik eerder heb uitgeprobeerd en natuurlijk wat futuristische speculatie.

Retro op de juiste manier gebruiken

Wijze woorden van Lapo Elkann in Man Got Style (had ik al gezegd dat het een cool tijdschrift is?):

When we speak about retro I would say that retro applied in a modern and futuristic way is an asset. Retro applied in a nostalgic way can be a limitation to a brand, a product and a company. One has to be very cautious about how one applies retro. I have worked with retro on the Fiat 500, on the Baglietto boat MV 13, on all the retro shapes of eyewear but always focussing on giving innovative materials to each and every shape. The nostalgic part can be a tricky part, a dangerous part. The reality is we’re seeing in the industry – not only of footwear, eyewear, cars, in many different industries – a lot of the creatives are bringing a retro feel to their product, but in the feel they’re always applying innovative materials. Because with retro there needs to be a reason why. When I did the bespoke for Gucci I chose a retro fit but with a modern shape. Retro often has amazing stories to tell, but often the present and the future has amazing stories to tell too.

Deel 2 is ook vermakelijk.

Ballardian Video Neuronica

Geweldige korte film die vorig jaar verscheen bij het album B-Movie (Ballardian Video Neuronica) van John Foxx. Met onder andere fragmenten uit Vertigo, Repo Man, Drive, Lost Highway en The Swimmer. Ben nooit echt een liefhebber geweest van de muziek van Foxx die in een soort eeuwig 1980 lijkt leven, maar dit werkt heel goed. Een korte ervaring die je weer op de alomtegenwoordigheid van het technologische landschap - verankerd in de psyche - drukt. Met een sublieme draai in de laatste vijf minuten - puur beauty in decay (wat zegt dat trouwens over ons, dat we ergens verlangen naar een overleven van een ramp als utopie, als nieuwe esthetische ervaring ook.)

William Gibson over sciencefictionfilms

Ik kan het interview niet inbedden dus hier is gewoon de link naar het lange BFI interview met William Gibson. Veel interessante onderwerpen als schrijven voor film, favoriete films, de invloed van Blade Runner en Steely Dan teksten. Dankzij zijn enthousiasme ga ik La cité des enfants perdus (1995) binnenkort weer eens bekijken, een film die ik destijds in de bioscoop wel mooi en geinig vond, maar grotendeels ben vergeten. Het gesprek is erg de moeite waard voor liefhebbers van zowel film als sciencefiction. The Peripheral heb ik inmiddels uitgelezen en moet ik eigenlijk uitgebreid op terugkomen, maar ik worstel nog met een goede insteek. Dat is waarschijnlijk gerelateerd aan het ambivalente gevoel dat ik over het boek heb: geweldig als imaginaire wereld, schrijf-technisch op een aantal punten desastreus. Eigenlijk zou ik het snel een tweede keer moeten lezen, maar een gevoel van zonde houdt me tegen (er is namelijk nog zoveel voor de eerste keer te lezen.)