Kent Sri Lanka retromania?

Ik heb ongeveer in twee weken een jaar aan indrukken opgedaan. Met name het non-toeristische Jaffna in het noorden van Sri Lanka (voorheen Tamil Tijger gebied) bezit een authentieke charme. Maar laten terugkeren naar een specifiek thema: kent Sri Lanka retromania? Ik denk van niet en dat zorgt natuurlijk voor een bepaalde opluchting. Retromania is een van de vele structuren die je als Westerling voelt wegvallen wanneer je het land bezoekt. De rit van het vliegveld naar het eerste hotel vormde bijvoorbeeld een bijna hallucinerende rit langs een stad die leek te zijn gebouwd als een lint langs de weg, waar compleet andere verkeersregels gelden, een bizarre veelheid aan religieuze beelden staan opgesteld (inclusief katholieke heiligen). Europa wordt definitief op afstand gezet. En dat is mentaal en conceptueel zeer gezond.

De samenleving is compleet anders ingericht, met een grote rol voor religie (een circulair ritme van ritueel zonder progressie.) En niet onbelangrijk: de invloed van  Amerika is relatief klein, al kun je er Coca-Cola en Pepsi vinden (zelf hakken ze liever een kokosnoot open, is ook veel lekkerder.) Rusland en China worden vanwege hun steun in de burgeroorlog door een meerderheid vertrouwd en de auto’s zijn hoofdzakelijk van Japanse makelij (al is de in India geproduceerde Tuk Tuk een veel belangrijker vervoersmiddel.) De Westerse popcultuur is vrijwel afwezig buiten Colombo en er is in bredere zin weinig om nostalgisch over te doen: het directe verleden bestaat uit dertig jaar burgeroorlog waar niemand met weemoed aan terugdenkt. Sommige sporen van de oorlog—een geëxplodeerde watertoren, de verbrande bibliotheek van Jaffna—worden moedwillig, als herinnering, in stand gehouden. Nostalgie, als het bestaat, is geïmporteerd, de langzaam vervagende Britse nostalgie naar het Empire (en dan in de herinnering van een verdwijnende generatie.) Nog iets waar de zelfbewuste Sri Lankaan totaal niet naar terugverlangt, met uitzondering van cricket, het gesublimeerde Engelse, waar men zoals in zoveel ex-koloniën dol op is.

Ik had overigens zoiets als een muzikale openbaring toen ik met een ontbloot bovenlijf in een hindoetempel in Jaffna achter een groep gelovigen aansjokte die door een priester van nis naar nis werden geleid. Eerst dacht ik dat de muziek van tape klonk, maar nadat we het circuit hadden volbracht, bleek het door een priester met een trommel en twee jongelingen op lange trompetten te worden gespeeld. De mooiste muziek die ik jaren heb gehoord, zoiets als Coltrane’s einddroom, eindelijk bevrijd van toonladders. Knetter hypnotiserend. Helemaal af, ongetwijfeld al eeuwen lang.