Grant Hart (1961 - 2017)

Een van de redenen dat de beste platen van Hüsker Dü zo fascineren is de wisselwerking tussen beide schrijvers en zangers Bob Mould en Grant Hart. Jaar in, jaar uit als ik Zen Arcade opzet, steeds dezelfde gedachten: "Grant Hart schreef de mooiste liedjes", volgende nummer en Mould zet zijn beste existentialistische brul op: "nee, daar kan niemand tegen op." En zo, zal het altijd blijven. Hart is nu te jong overleden, misschien niet zo verrassend...nice guys finish last, de tol van een ongezonde levensstijl, gewoon pech, et cetera.

De scheurende Flying V van Mould kon nooit de welhaast ouderwets romantische inslag van Hart verbloemen. Was ook nooit de bedoeling, want de manier waarop Moulds straaljagergeluid 'The Girl Who Lives On Heaven Hill' voorstuwt is net zo goed een uitbeelding van het verlangen dat de zanger voelt. En wat een verlangen, je ziet alles meteen voor je: de heuvel, de kleur van de bomen, het licht, het pad naar boven en het prachtige, wat verkreukelde meisje. Hart kon dit met zijn gevoel voor melodie bijna achteloos neerzetten.

Zo ook op een van mijn favoriete rocknummer ooit. Ik weet nog precies dat ik Flip Your Wig had gekocht en wat kritisch/teleurgesteld naar de eerste paar nummers luisterde van "mmm, dit is geen Zen Arcade." En dan is daar opeens ´Green Eyes' en je kunt je haast niet voorstellen dat zoiets eenvoudigs, zonder uitzonderlijk refrein, een nonchalante melodieuze draai met een latere uitwerking op gitaar, zo perfect kan zijn. Elke keer zette ik die middag de naald weer terug. Telkens dat gevoel dat je groeit, de muziek door je wezen jaagt, dat je, kortom, leeft.

Mika Vainio (1963 – 2017)

Een van de cruciale muzikale momenten in mijn leven was het optreden van Panasonic in Paradiso 1997. Na het nieuws van de plotse dood van Mika Vainio heb ik mijn geheugen wat opgepoetst met Google. De avond was een samenwerking tussen het Sonic Acts festival en VIP Club. De laatste was waarschijnlijk de reden dat ik er met mijn vriendin naar toeging. VIP Club was door de jaren heen uitgegroeid tot een uiterst betrouwbare dansavond waar de beste dj’s en liveacts opwachting maakten. Ik ging die augustusavond DJ Spooky eens uitchecken en kwam in een bizarre ambiance terecht waar performance kunst, avant-garde en techno elkaar op compleet natuurlijke wijze ontmoetten (en die helaas ook nooit meer is geëvenaard, peak jaren negentig.) En toen verschenen er twee serieuze mannen op het podium, in mijn herinnering bevonden ze zich in een toren van apparatuur en speakers. Net als een groot aantal artiesten van die avond hadden ze oranje overalls aangetrokken. Wat volgde was een complete breuk met alles wat ik ooit had gehoord, of zelfs als muziek beschouwde. Het duo zette geduldig een veld op van sublieme machinale noise. Noise heeft meestal iets agressief en pijnlijks maar dit was duidelijk voorbij allerlei vaststaande kaders van mooi en lelijk. Het vormde een intensiteit die indrukwekkend, mysterieus, onvoorspelbaar, gedetailleerd en, niet onbelangrijk, super grappig was. Panasonic live was een bevrijdende ervaring, op het moment zelf maar ook als breuk die je daarna op hernieuwde wijze naar muziek laat luisteren.

De verrassing was waarschijnlijk een belangrijke factor. Ik had geen idee wie Panasonic waren. Het enige waar ik het bestaan (vagelijk) van kende, een connectie die ik daarna pas maakte, was het obscure label Sähkö waar Vainio onder andere platen als Ø uitbracht. Platen die destijds moeilijk te vinden waren en je waarschijnlijk alleen hoorde in sets van Richie Hawtin (veel later zouden zijn tracks hoekstenen vormen in het werk van Villalobos, Miss Kittin en recentelijk Nina Kraviz.) Vainio zag ik een aantal keren terug op Sonic Acts en altijd was het fascinerend wat hij, als een wat excentrieke laborant, uit zijn mysterieuze machines wist te draaien. Onvoorspelbaar bleef hij altijd. Knallende noiseplaten werden afgewisseld met donkere samenwerkingen (Hephaestus met Arne Deforce) of kosmische ambient (het meesterlijke Konstellaatio.) Vainio was een echte pionier die een unieke vertakking van Kraftwerk presenteerde, gegoten in een typisch Finse stijl, waar je als West-Europeaan allerlei fantasieën op kon projecteren. Een onvervangbare kunstenaar.

Ornette

Ornette Coleman overleden. Dit zijn de lastige teksten. Ik kende Coleman natuurlijk alleen als muzikant en wanneer iemand dan een respectabele leeftijd bereikt, uitzonderlijk veel heeft geincasseerd en de weerstand op allerlei niveau's heeft overwonnen, kan ik daar alleen maar vrede mee hebben. De tekst gaat dan over de betekenis van de muzikant. Maar we hebben al zoveel van dit soort teksten gekend, vol termen als vernieuwer, grootheid en genie. Termen die daardoor leeg zijn geworden terwijl ze nu juist op hun plaats zijn. Ik heb geen zin om een hele geschiedenisles na te vertellen, om de zaak Coleman opnieuw te pleiten. Ik weet dat Coleman radicaal was, een verschuiving veroorzaakte in de 20^ste eeuwse muziek die zich kan meten met die van Schönberg of Stockhausen. Coltrane ging in de leer bij de jongere Coleman, wat valt er nog meer uit te leggen? Ik denk ook dat zijn muziek intuïtief is te begrijpen. Vreemd in eerste instantie, maar altijd begrijpelijk. De melodie van bijvoorbeeld ‘Street Woman’ blijft miraculeus, in eerste instantie denk je wellicht “dit klopt niet”, maar de manier waarop het zich ontwikkelt en tot een einde komt is zo avontuurlijk -alsof je een acrobaat zonder vangnet observeert- maar ook zo juist. Het is alleen muziek die van de luisteraar een sprong verwacht, een vertrouwen vraagt om het te volgen.

Coleman wist wat de grote artiesten weten: fouten zijn vruchtbaar. En hier ligt nog steeds de kracht van zijn muziek. Want wij zijn tegenwoordig bang voor fouten, voor risico. Accepteer je fouten en de mogelijkheden openbaren zich. En dat hoeft niet te resulteren in een afstandelijke muziek (of films, boeken of kunst…of zelfs maatschappij: Free Jazz is niet alleen een aanzet tot een vrije muziek, maar is ook een model voor het vrije individu, de vrije samenleving.) Coleman op zijn best kan ontroeren als geen ander: ‘Lonely Woman’, ‘Beauty is a Rare Thing’ en ‘Song For Che’ raken de luisteraar in zijn wezen, een oase van menselijkheid…eenzaamheid, schoonheid, rechtvaardigheid.

Peter Pontiac RIP

Hij had het zelf al aangekondigd, maar toch...Peter Pontiac overleden. Wat mij betreft de man die beter dan welke popjournalist dan ook de mysterieuze kracht in pop en rock wist te vangen als onderdeel van een soort psychedelisch-absurdistische religie. Ook de sfeer van Amsterdam in de jaren zeventig is zelden treffender neergezet dan in zijn tekeningen. Een ware inspiratiebron.