Top 10 albums 2010 – 2019

Dit jaar kwam de volgende tweet van Molly Lambert langs:

Wat mij betreft een juiste relativering van de manier waarop we in decennia denken. Opvallend is dat de huidige periode die van 10 jaar overtreft en dat het volledig natuurlijk aanvoelt. William Gibson lanceerde de term atemporaliteit voor een gevoel dat we in een eeuwigdurend digitaal nu leven maar vaak heb ik gedacht dat het aan mij lag dat een jaar als 2007 inwisselbaar voelt met bijvoorbeeld 2013, terwijl ik me vaak zeer helder voor de geest kan halen waar ik me in de jaren negentig precies bevond. Er gebeurt tegelijkertijd te weinig en teveel, te weinig in wezenlijke veranderingen, teveel op het gebied van triviale informatie. Het resultaat is onder andere een gevoel van stilstand, ook op muzikaal gebied.

En toch gloort er af en toe hoop. De afgelopen tien jaar zijn er fantastische platen verschenen en ik heb flink moeten schuiven om een top-10 te maken. Maar ik realiseerde me ook dat vier van de uitgekozen artiesten op de eerste Artificial Intelligence compilatie (1992) stonden. Dat kan een aantal dingen betekenen. Ik heb een conservatieve muzieksmaak (een acceptabele hypothese), die vier artiesten zijn gewoon heel erg goed en hebben zich verder ontwikkeld (klopt vanzelfsprekend) of muziek heeft zich in het algemeen niet ver genoeg ontwikkeld om ze als “oud nieuws” achter te laten. Het is muziek die nog steeds als de toekomst klinkt. Of beter, wat ooit toekomstmuziek was klinkt nu hedendaags, zeg maar 21st century contemporary music.

Ik hoop ooit nog echt een keer te worden weggeblazen door nieuwe muziek zoals ‘Pump Up the Volume’, ‘Dominator’ of ‘Music’ dat ooit deden al lijkt dit steeds onwaarschijnlijker te worden. De manier waarop we naar muziek luisteren zal waarschijnlijk het komende decennium het meest veranderen. Het album gaat langzaam verdwijnen, samen met de cd, gevolgd door vinyl na zijn onverwachte renaissance van de laatste jaren. Muziek zal ook voor de toegewijde luisteraar steeds meer achtergrond worden, iets waar je half-geïnteresseerd naar luistert. Live muziek kan nog die toewijding van het moment handhaven, al zal het ook steeds moeilijker worden om spontane optredens bij te wonen, gezien de tendens van het afgelopen decennium om concerten perfect te plannen. Dit alles valt nog binnen het oude model van de muziekindustrie, dat langzaam onderdeel wordt van een overkoepelend digitaal entertainment complex. Geen vrolijk vooruitzicht, al schept dit paradoxaal de ruimte voor het onvoorspelbare.

Rosalía – El Mal Querer (2018)

¡Virgen santísima! Een Spaanse maakt de plaat van het decennium. Had ik niet kunnen voorspellen. Niet alleen muzikaal innovatief en toegankelijk maar Rosalía is ook zoiets als een kosmopolitisch icoon. De popster die we nodig hebben.

Ricardo Villalobos & Max Loderbauer - RE: ECM (2011)

Een tijdje geleden schreef ik over deze sensationele dubbel-cd:

“...ik zou zoiets als de track Recat—een hypnotiserende bewerking van een detail uit Christian Wallumrød Ensemble’s Music For One Cat—tegelijkertijd de meest vooruitstrevende techno van de laatste jaren willen noemen, een radicale vernieuwing van de mogelijkheden van techno. Nee, er is geen beukende beat te bekennen en dansen hierop zal van de slow motion variant zijn, maar dat is niet erg. Techno zal toch steeds meer het dictaat van de dansvloer moeten loslaten om textuur in detail te verkennen. De club kan zoveel meer zijn en buiten de muren wacht zelfs een compleet universum om onderdeel te worden van techno. Re:ECM is de voorzichtig geplaatste wegwijzer.”  

The Black Dog – Music for Real Airports (2010)

Een duister antwoord op de dromerige ambientklassieker Music for Airports van Brian Eno. The Black Dog bezocht een vliegveld en maakte veldopnamen die worden verwerkt in een buitengewoon krachtige mineur ambient/techno. Zonder het uit te spellen wordt een statement gemaakt over de controlestaat, het verdwijnen van de openbare ruimte, de kilheid van surveillancetechnologie. Het meesterwerk van de tweede incarnatie van The Black Dog en een klassieker van het genre.  

James Holden – The Inheritors (2013)

Mijn favoriete album uit het geweldige muziekjaar 2013. “Onvoorspelbaarheid en mystiek in techno, het kan nog. The Inheritors zou veel muzikanten die in en rond de dansmuziek opereren aan het denken moeten zetten en daarmee een breuk forceren.” Een heerlijk zelfverzekerd album gevuld met organische dansmuziek. Misschien minder invloedrijk dan ik destijds hoopte dat het zou worden, maar wel degelijk de plaat die een plek heeft geforceerd voor een vrije vorm van techno.  

Plastikman – Ex (2014)

Uit Kritische massa over een van de meest ondergewaardeerd platen van het decennium:

“Luisterend naar Ex is het meestal lastig om concrete beelden op te roepen en dit is een van de karakteristieke eigenschappen van Hawtins muziek. En toch, dat wat koud en machinaal zou moeten klinken, is juist bij vlagen extreem menselijk. Zelf het donkere middenstuk van Ex, waarin men eenvoudig kan verdwalen, wordt gekenmerkt door een gevoel van eenzaamheid. De eenzaamheid die men voelt op de dansvloer wanneer de golven van plezier wegebben en alleen lichamen gekoppeld aan technologie overblijven. Wat doe ik hier? Elke danser kent deze twijfel die in de donkere club dieper, welhaast heroïsch, aanvoelt.”  

The Avalanches – Wildflower (2016)

Hier sta ik gewoon nog achter: “Als Paul’s Boutique de Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band is en It Takes a Nation of Millions de Are You Experienced? dan is Wildflower de Smile van het sampledelia tijdperk.” De belangrijkste comeback van de afgelopen tien jaar. Een verrukkelijke reis vol stemmen, geluidseffecten en gevonden melodieën met een heel eigen diepe gruizigheid alsof een artefact uit de jaren zeventig is opgegraven dat zijn tijd 40 jaar vooruit was.

Aphex Twin – Syro (2014)

Een van de mooiste muzikale momenten van het decennium was toch het openen van het Aphex Twin archief in 2015. Ik word er bijna nostalgisch van. “Hij heeft weer nummers vrijgegeven!” Vreemd, in mijn herinnering was Syro, het officiële Aphex Twin-album, hierna uitgebracht maar nu zie ik dat dit het jaar daarvoor verscheen. Direct na eerste beluistering noemde ik het “een van de vreemdste acidplaten ooit.” Ik heb er maandenlang intensief naar geluisterd totdat ik helemaal verzadigd was. Daarom stond Syro een tijd buiten de top-10. Totdat ik de plaat weer een keer beluisterde met mijn nieuwe koptelefoon en compleet werd weggeblazen door de bizarre overdaad aan details. Een meesterwerk dat niet na is te doen.  

Joanna Newsom – Divers (2015)

Ik moest een keuze maken tussen het opulente Have One On Me en Divers, mijn favoriete plaat uit 2015. Maar de eerlijkheid gebied me dat ik de eerste destijds was vergeten en pas begon te beluisteren na haar optreden in Utrecht. Dus Divers, dat misschien ook gewoon de mooiste liedjes heeft.  

GAS – Narkopop (2017)

Ook een essentiële en onverwachte comeback: het vijfde GAS-album. Om mezelf nog een keer te citeren:

“Narkopop is ook muzikaal het grootst opgezette album in de GAS-serie, vergelijkbaar met supersymfonieën als de tweede van Mahler. Zauberberg had altijd de mooiste structuur: een blik op de berg, de reis door het woud die volgt en het bereiken van de bergtop zelf. Narkopop slingert meer, kent meer verschillen: sublieme miniaturen die glinsteren als Rijngoud en ergens in het midden van het woud een duister hart gevormd door een terugkerende reeks van drie kloppende basdrums die het album meteen riskant maken als psychedelische ervaring. Dit fragment is zonder twijfel het dichtst dat GAS bij kwaadaardige muziek komt, onnoembaar en heidens.”  

Autechre – NTS Sessions (2018)

Autechre bleef zoals altijd zonder ¨vakantie” produceren in de jaren ‘10. Het begon met het wonderschone Oversteps en eindigde met de verzamelde vier NTS Sessions (acht cd’s) die het duo de kans geven om al hun stijlen te etaleren. Van ouderwetse electro tot futuristische gamelan, van folkloristische muziek rond Alpha Centauri tot hypnotiserende ambient. Legendes die eigenlijk op postzegels zouden moeten staan.  

Zoveel meer goede platen!
Death in Vegas – Trans-Love Energies
Gus Gus – Arabian Horse
Nina Kraviz – Fabric 91
Shackleton - Fabric 55 
Ricardo Villalobos –Dependent and Happy
Niño de Elche - Antología del cante flamenco heterodoxo
Daft Punk – Random Access Memories
Boards of Canada – Tomorrow’s Harvest
My Bloody Valentine – mbv
The Knife - Shake The Habitual
Robert Hood - Motor: Nighttime World 3
Varg – Nordic Flora Series Pt. 3: Gore-Tex City
Biosphere – Departed Glories
Joanna Newsom – Have One On Me
Infinite Music -  A Tribute To La Monte Young
Alba Molina - Caminando con Manuel
James Holden & The Animal Spirits – The Animal Spirits
Porter Ricks – Anguila Electrica
The Orb – Cow/Chill Out, World!
Scott Walker + Sunn o))) – Soused 
Scott Walker – Bish Bosch
Lana Del Rey – Ultraviolence, Norman Fucking Rockwell
Autechre - Oversteps
ø – Konstellaati
Cypress Hill – Elephants on Acid
De Jeugd van Tegenwoordig –  De Lachende Derde

De Jaren Negentig: Een Lijst

De afgelopen week las ik weer twee interessante interviews met artiesten die na een lange periode weer nieuwe muziek hebben uitgebracht. En beiden merkten iets op over het decennium waarin ze hun debuutalbums uitbrachten. Wolfgang Voigt in The Quietus:

The nineties were really an incredible decade – fast, inspiring, chaotic. Perfect for someone with a driven, twitchy and restless disposition like me. A lot of the music we made during this time was done in the flash of the night. We weren't thinking about eternity, posterity, longevity – there were just ideas that we wanted to work on, resolve, release – and to repeat the whole process with something new.

Porter Ricks op Pitchfork:

There was a period when this utopian scenario was almost true—when we felt that you could do almost anything in a club, as long as it was any good. There was no rigid expectation from the audience as to how it had to be delivered. But this didn't last very long. It was almost palpable, the decline of this in the new millennium. I remember periods where we didn't even have beats in our club sets, but people kept dancing. The beat wasn't even necessary, because it was a biokinetic experience—that's our metaphor for the dance and the body and all its expressions. From today's point of view, this would be totally impossible.

De terugkeer van deze artiesten kon je een paar jaar geleden haast als een soort logische verplichting aan voelen komen. Maar de bovenstaande woorden plus het feit dat een paar favoriete albums dit jaar alweer 25 jaar oud worden, zetten mij aan het denken: waarom was dat decennium muzikaal zo speciaal?

Om het systematisch aan te pakken greep ik naar het geijkte middel: het lijstje. De tien beste platen. Die had ik zo gevonden. Maar er bleef zo veel ongenoemd, tien was een oneerlijke reductie. Twintig dan maar. Ook te weinig. Vijftig, al veel beter. Maar uiteindelijk voelt honderd gewoon het beste (en zelfs dan nog, heb er 104 van gemaakt want ik was Heaven or Las Vegas vergeten naast mij favoriete albums van 1999 plus een late ontdekking en had geen zin om nog iets te verwijderen.) Hier volgen ze dus. Eerst die tien beste en vervolgens de rest gesorteerd per jaar. Pure albums, geen mix-cd’s, compilaties of 12-inches die samen met optredens net zo belangrijk waren (en precies de reden waarom 1996 er hieronder wat magertjes uitziet), maar je moet ergens beginnen. Zo op het eerste gezicht lag het zwaartepunt meer op de eerste helft van de decennium met een reeks geweldige jaren en merk je vanaf 1995-1996 een soort omslag richting duistere ingetogenheid.

My Bloody Valentine – Loveless (1991)
Aphex Twin – Selected Ambient Works Vol.2 (1994)
The Orb – Adventures Beyond the Ultraworld (1991)
Jane’s Addiction – Ritual de lo Habitual (1990)
Spiritualized – Lazer Guided Melodies (1992)
Talk Talk – Laughing Stock (1991)
Goldie – Timeless (1995)
Porter Ricks – Biokinetics (1996)
The Genius/GZA – Liquid Swords (1995)
GAS – Zauberberg (1997)

1990
The Breeders – Pod
Cocteau Twins - Heaven or Las Vegas
Happy Mondays – Pills ‘n’ Thrills and Bellyaches
KLF – Chill Out
Lush – Gala
Public Enemy – Fear of a Black Planet

1991
Cypress Hill – Cypress Hill
Eon – Void Dweller
Mercury Rev – Yerself is Steam
Nirvana – Nevermind
Pixies – Trompe Le Monde
Primal Scream – Screamadelica
Saint Etienne – Foxbase Alpha
Spacemen 3 – Recurring

1992
Alice in Chains – Dirt
Aphex Twin – Selected Ambient Works 85-92
Beastie Boys – Check Your Head
Dr Dre – The Chronic
Faith No More – Angeldust
Juliana Hatfield – Hey Babe
The Lemonheads – It’s a Shame About Ray
Medicine – Shot Forth Self Living
Ministry – ΚΕΦΑΛΗΞΘ
The Orb – U.F.Orb
Sonic Youth – Dirty
Stereo MC’s – Connected
Sugar – Copper Blue
Underground Resistance – Revolution for Change
X-102 – Discovers the Rings of Saturn

1993
AFX – Analogue Bubblebath Vol. 3
Björk – Debut
The Breeders – Last Splash
Cypress Hill – Black Sunday
Earth – Earth 2
Orbital – Orbital II
Plastikman – Sheet One
Polygon Window – Surfing on Sine Waves
Royal Trux – Cats & Dogs
Sandoz – Digital Lifeforms
Seefeel - Quique
Stereolab – Transient Random-Noise Bursts with Announcements
Urge Overkill – Saturation
Wu-Tang Clan – Enter the Wu-Tang (36 Chambers)

1994
Autechre – Amber
Biosphere – Patashnik
DJ Shadow – What Does Your Soul Look Like
Future Sound of London - Lifeforms
Jeff Mills – Waveform Transmission Vol. 3
Mouse on Mars – Vulvaland
Portishead – Dummy
Sabres of Paradise – Haunted Dancehall
Stereolab - Mars Audiac Quintet
Underworld – dubnobasswithmyheadman

1995
A Guy Called Gerald – Black Secret Technology
Aphex Twin – ...I Care Because You Do
Autechre – tri repetae.
Basic Channel – Basic Channel
The Black Dog – Spanners
The Cardigans – Life
Jacob’s Optical Stairway – Jacob’s Optical Stairway
Mobb Deep – The Infamous
Model 500 – Deep Space
Omni Trio – The Deepest Cut Vol. 1
Raekwon – Only Built 4 Cuban Linx...
Sun Electric - Live 30.7.94
Tricky – Maxinquaye

1996
Orbital – Insides
Lamb - Lamb
Tortoise – Millions Now Living Will Never Die

1997
Biosphere – Substrata
Björk – Homogenic
Daft Punk - Homework
The Dandy Warhols - ...The Dandy Warhols Come Down
Drexciya – The Quest
J Majik – Slow Motion
Jonny L – Sawtooth
Moodymann – Silentintroduction
Panasonic – Kulma
Photek – Modus Operandi
Reprazent – New Forms
Spiritualized – Ladies and Gentlemen We Are Floating in Space
Various Artists – Decay Product

1998
Air – Moon Safari
Boards of Canada – Music Has the Right to Children
Killah Priest – Heavy Mental
Kruder & Dorfmeister – The K+D Sessions
Massive Attack – Mezzanine
Plastikman – Consumed
Pole – CD1
Royal Trux – Accelerator

1999
GAS – Königsforst
Innerzone Orchestra - Programmed
Peace Orchestra – Peace Orchestra
Source Direct – Exorcise the Demons
Death in Vegas - The Contino Sessions