Futuristische muziek voor puriteinen

Ik heb met veel interesse het overzichtsartikel ‘2015: The Neofuturist Aesthetic’ van Matthew Philips gelezen. Geen wonder, de muziek die in het artikel wordt gepresenteerd lijkt geknipt voor deze tijd: drones in je mik, terrorisme bij je croissant, geflipte politici die praten in doorgepeilde oneliners, surveillanceclichés uit depressieve sciencefictionpockets en voorzichtige dromen van een terugkeer naar ruimtereizen. Neofuturisme zoals beschreven raakt de juiste midi-kanalen. En daar zit precies het probleem: je kunt de muziek eigenlijk gewoon theoretisch houden want er is weinig plezier aan te beleven. Zelfs de vriendelijkste uiting van de esthetiek, Holly Herndon, hoef ik na een keer luisteren niet meer te horen. Veel van de genoemde artiesten klinken als de stoomwals waarmee Terminators de botten van de mensheid platwalsen. Neofuturisme komt op mij over als een bijna puriteinse vorm van elektronische muziek waarmee op plezier en het lichaam wordt neergekeken. Zelf verlang ik toch naar een zonnestraal die over al die binnenkort uitgeraasde en vastgeroeste machines valt. Ik wil kortom wat solarpunk in mijn futurisme.

Je kunt je bovendien afvragen: waarom nu? Op het Sonic Acts festival is dit soort post-dance electronica al jaren te horen, indrukwekkend in het moment maar ook ergens afstandelijk. Wat je er wellicht nieuw aan zou kunnen noemen, is de infectie door de drop, de centrale climax in EDM-tracks, hier gemuteerd tot een ontploffing van digitale splinters. Philip Sherburne schreef een gelijksoortig overzicht en een cynische interpretatie zou stellen dat neofuturisme hoofdzakelijk een Amerikaanse reactie is op a. de opgefokte blijheid van hypercommerciële EDM b. identiteitspolitiek. In ander woorden: minderheden maken de muziek en verdienen daarom meer aandacht. Dat laatste vind ik als Europeaan altijd een heikel punt en mijn reflex is om kunst/muziek/theorie die identiteit voorrang geeft, te negeren.

Muziek komt voor ideologie. Daar ben ik toch een te oude technoromanticus voor en ik verlang naar ritmiek, een vleugje melodie, een hint—als was het maar een herinnering—aan menselijkheid. Neofuturisme klinkt vaak als Autechre’s ‘Gantz Graf’ zonder de melodie (een onderschatte component van het duo)…‘Gantz Graf’ is dertien jaar oud, voorheen een onoverbrugbare periode in popmuziek. Toen ik in 1983 naar The Beatles begon te luisteren waren in diezelfde periode van dertien jaar dubreggae, disco, punk, new wave en new pop ontstaan. Nu is in dertien jaar wat gesleuteld aan details. En ik breek mijn hoofd al een paar dagen over de vraag waarom het brutalisme van Pan Sonic altijd spannend klinkt in vergelijking met Arca. Waarom ik Oneohtrix Point Never volstrekt oninteressant vind en Boards of Canada met Tomorrow’s Harvest diezelfde ideeën moeiteloos invoelbaar maakten? Dus nog een cynische observatie: is men de oude gezichten zat (wat valt er nog te zeggen over Autechre’s elfde album? Weer Björk en haar experimentele fratsen!) en verlangt men gewoonweg naar nieuw bloed en jonge inzichten?

Wellicht staan we voor een schisma in elektronische muziek tussen romantische functionaliteit (het jaren negentig model samengevat als een spanning tussen dansvloer en IDM) en onhandelbare lelijkheid. Een van de problemen, vermoed ik, is dat veel neofuturisten meer conceptuele artiest dan muzikant zijn en vaak evenveel waarde hechten aan het visuele als aan het muzikale. Nu geloof ik niet in een strenge scheiding, je hoeft geen certificaat muzikant te halen om interessante muziek te maken. Brian Eno, een van de belangrijkste muzikanten van de afgelopen 50 jaar, was altijd meer conceptuele kunstenaar dan pure muzikant. Vreemd genoeg liet Eno muziek als geen ander muziek ademen. De neofuturisten met hun obsessieve gebruik van de computer lijken muziek op te sluiten in een vacuüm. Het zijn de geluiden van abstracte machines, levenloos…plat.

De Hel als Rave

Digital maximalism is the ultrabrite, NutraSweet, Taurine-amped soundtrack to a lifestyle and a life-stance that could be called NOW!ism. In most dance scenes there's a vein of nostalgic reverence, an in-built deference to a lost golden age. But with EDM, there's just this feeling of NOW! NOW! NOW! And that's the thing I found heartening and refreshing about Hard Summer: the utter absence of any sense of the past being better than the present.

Simon Reynolds in een nieuw hoofdstuk van de laatste editie van Energy Flash waarin hij fraai het gladde digitale geluid omschrijft van veel hedendaagse producties. Maar als retro op deze manier moet worden opgeheven (en dat moet het in geen geval) dan ga ik van nu af aan ook maar naar OLD SKOOL ACID '88 feesten. EDM heeft niets met het nu of de toekomst te maken maar louter met een extremistisch gebrek aan smaak. Ik denk dat je eerder zou moeten concluderen dat de Verenigde Staten voorlopig (ik zou bijna zeggen definitief, maar je weet maar nooit) uitgerangeerd is op dit gebied. Niets nieuws overigens, dit is een logische conclusie van een fenomeen dat al heel lang terug gaat. Ik herinner mij dat de enige keer dat in Dance Valley heb bezocht (1997?), wachtend in de rij bedacht dat boven de ingang de tekst Consumptie Maakt Vrij moest hangen. Vals bewustzijn in full effect.

 Drew Millard bestudeert het met een kalme blik in een lang stuk over EDM  in Noisey:

And with this audience comes corporate sponsorship. When it comes to corporate sponsorship, festivals work somewhat like a magazine does: a magazine makes money off of selling subscriptions and copies at a newsstand, but they make sure to keep that price low enough to acquire a large, loyal audience that they can then sell to advertisers. Where magazines use articles to draw readers in, festivals use the experience of the festival—it’s telling that those at EDM Biz referred to the music as “content,” just as those in publishing might refer to a feature. Once the audience is in the festival grounds and having fun, they can also be advertised to. (EDC 2013’s sponsors were Red Bull, Sony, Pioneer, and the Brazillian sunglasses/watch brand ChilliBeans).

In short, EDM is efficient bait to lure the product in. And that product is you.

 (Geweldige laatste alinea's over Tiësto overigens)