Waar is de digitale horizon gebleven?

Ik ben snel een liefhebber geworden van de serie Halt and Catch Fire (AMC) over de perikelen van een ambitieus computerbedrijf in het begin van de jaren tachtig. Het vangt verrassend goed het tijdsgevoel en de muziek is vaak avontuurlijk, zonder te kiezen voor de pophits van de tijd. De esthetiek is vrij subtiel, ambient met kleine details die gewoonweg kloppen. De begintitels passen hier perfect bij.


Laatst bedacht ik toen de serie begon opeens: wat is er gebeurd met de digitale horizon? In de jaren tachtig had je op verpakkingen, in reclames, games en films (Tron) vaak het beeld van een horizon. Vanzelfsprekend om de associatie op te roepen van een wereld die nog komt en binnen handbereik is dankzij de computer (soms andere digitale technologie als de cd-speler). Ik heb snel een paar voorbeelden gezocht:

 

Deze horizon is compleet verdwenen uit de hedendaagse esthetiek. Waarna je snel de conclusie kunt trekken dat marketingfiguren onbewust niet geloven in de toekomst. In de verkoop van apparaten of andere objecten met een idee van een wereld die nog moet komen. Ongetwijfeld is dit idee uitgebreid bij consumenten onderzocht en krijgt deze er geen positieve gevoelens bij. Uit angst natuurlijk, pure angst.

Een uitstekende introductie van solarpunk

For a great many reasons (not least of which is the aging population), I don’t think we can count on mass movements taking to the streets to fix our problems. Instead we can build our solarpunk society in the places and moments that the state neglects — particularly in response to the climate disasters and black swan shocks that will punctuate the coming century. If we do this right, Solarpunk could be the philosophy of those who fill in the gaps, the aesthetic of the assemblies that coalesce where government fails to show up.

'On the Political Dimensions of Solarpunk' van Andrew Dana Hudson is het beste essay over solarpunk dat ik tot nu toe heb gelezen. Uitgebreid, subtiel en met de juiste toon, ergens tussen hoop en realisme in. Het is denk ik ook de bron van de 'move quietly and plant things' slogan. Het is in ieder geval een essentiële tekst voor iedereen die geïnteresseerd is een praktisch futurisme dat zich bewust is van zowel esthetische als socio-economische dimensies.

Dat het solarpunk idee, op een haast instinctieve manier, zo goed voelt heeft mij een tijd verbaast. Maar na lezing van 'On the Political Dimensions of Solarpunk', met zijn gebruik van onder andere Sterlings "old people in big cities afraid of the sky" en Gibsons 'Jackpot', ben ik De Toekomst Hervonden gaan zien als een soort voorbereiding van solarpunk, het noodzakelijke sloopwerk van ruïnes. Aangezien de term toen ik het boek schreef nog niet bestond, vind je het er niet terug. Anders had ik het zonder twijfel in de conclusie gebruikt. Hoe dan ook, tijd om explicieter te worden over solarpunk in een groter werk (twijfel alleen of het fictie of non-fictie zal zijn.) Ondertussen laat ik in recente teksten hints achter: de DordtYart lezing, de laatste zin in 'Een klein futurisme' vanzelfsprekend, maar ook het einde van het Countrywear essay in From Tip to Toe met het visioen van tuinsteden. Ik zeg hier ook maar een keer: Junya Watanabe's 2012 excentrieke lente/zomercollectie is een vriendelijke blik in de nabije toekomst.

Een esthetische doorbraak?

Tijd om dit blog op te doeken? De gedachte flitste toch even door mijn hoofd toen ik het bericht las dat Rebekha Marine, een model met een arm-prothese, volgende week meeloopt tijdens de New York Fashion Week. In zekere zin geen complete verrassing, Helmut Newton heeft dit in wezen al jaren geleden voorspeld, maar dat was nog in zijn hoogst persoonlijke laboratorium van de fantasie. Dit lijkt een kleine maar belangrijke stap waar cyborg-theoretici lang van hebben gedroomd, een breuk met het natuurlijke lichaam, een opening naar een nieuwe esthetiek. Met een "verborgen" betekenislaag, want als ik me niet vergis (en gezien het werk van Newton, Ballard en Cronenberg hoeft het niet te verbazen) kanaliseert het een van fetisjen waar men bij voorkeur over zwijgt. Heel goed, het is de hoogste tijd om de dam waarmee het onderbewustzijn is gevangen weer te openen en het uitgedroogde landschap van het gedisciplineerde ego, met zijn frustraties, paranoia en beperkingen, te overspoelen. .

Solar Punk in zeven punten

7 reasons why solarpunk is the most important speculative fiction movement in the last 20 years

Ik kom er hopelijk zelf nog op terug in een artikel. Dit is alvast een mooi overzicht.  

De toekomst in 1981

World of Tomorrow: School, Work and Play (1981) van Neil Ardley. Mooi voorbeeld van de manier waarop ideeën over de toekomst soms uitkomen (de elektronische bibliotheek, online shoppen, computer criminaliteit) maar de esthetiek uiteindelijk volstrekt anders is. Hier vind je alle scans van het boek.