De Toekomst van Amerika

De toekomstscenario’s van Europa en Amerika verschillen niet zozeer wat betreft de mate van voorspelbaarheid, als een wel de soort voorspelbaarheid. Europa is traag en daardoor voorspelbaar. Amerika is meer in beweging maar heeft de afgelopen eeuw veel meer futuristen voortgebracht die vrij duidelijke toekomstscenario’s hebben uitgetekend. Boeken als Distraction (1998) van Bruce Sterling en Virtual Light (1993) van William Gibson zijn grotendeels al uitgekomen. In zekere zin is Amerika gebonden aan die toekomstverhalen waarin men rekening houdt met een aantal unieke structurele weeffouten van de Amerikaanse maatschappij, problemen die onafwendbaar zijn en op een of andere manier moeten worden opgelost of anders tot een gefragmenteerde maatschappij leiden. Ik denk dat de volgende drie problemen al lange tijd de toekomst bepalen:

1. The Big One. Semi-taboe, terwijl op een meer praktisch niveau men zich er kalm op heeft voorbereid. Al een paar decennia staat een grote aardbeving in California gepland die mogelijk de hele westkust van de Verenigde Staten kan treffen. Wie zich een beetje verdiept in het onderwerp komt uiteenlopende voorspellingen tegen. Een positieve inschatting stelt dat men bij de bouw van huizen de laatste jaren zoveel rekening heeft gehouden met mogelijke aardbevingen waardoor de materiële schade uiteindelijk zal meevallen. Een negatieve inschatting gaat inmiddels uit van minimaal een schok van 7.0 op de schaal van Richter. Met bijvoorbeeld de volgende gevolgen:

Overall, such a quake would cause some $200 billion in damage, 50,000 injuries and 2,000 deaths, the researchers estimated. But “it’s not so much about dying in the earthquake. It’s about being miserable after the earthquake and people giving up on Southern California,” says Jones. Everything a city relies on to function—water, electricity, sewage systems, telecommunications, roads—would be damaged and possibly not repaired for more than a year. Without functioning infrastructure, the local economy could easily collapse, and people would abandon Los Angeles.

Dit soort cijfers wordt niet geheimzinnig over gedaan, maar zelden bekijkt men de economische impact op de lange termijn, helemaal als de aardbeving uitschiet richting San Francisco en Silicon Valley, alsof het een lokaal probleem is waar de rest van het land verder geen last van zal hebben.

2. Infrastructuur. Het is al lange tijd bekend dat de huidige infrastructuur van de Verenigde Staten die grotendeels is ontstaan ten tijde van de New Deal wegens gebrek aan onderhoud langzaam uit elkaar valt. Obama heeft schoorvoetend een begin gemaakt met nieuwe investeringen in de infrastructuur, maar elke president zal voorlopig te maken krijgen met een ongewillig congres dat grote overheidsuitgaven (lees, niet militair of surveillance gericht) om ideologische redenen onverdraaglijk vindt. De verbindingen tussen steden zullen steeds meer verpauperen en het diepe Amerika zal moeilijker te bereiken raken, wat ongetwijfeld tot grotere armoede zal leiden, soms opgevangen door een romantisch gevoel van vrijheid ten opzichte van de grote stad en Washington (zie voor een sfeerimpressie de nabije toekomst-hoofdstukken in The Peripheral.) Rijke steden van het type San Francisco, Portland of Seattle zullen de eigen infrastructuur regelen en in progressieve plekken leiden tot leefbare, groene steden -in zichzelf gekeerd voor het achterland, maar open naar andere gelijkgestemde steden en het buitenland.) Kortom, de tweedeling wordt uiteindelijk onoverbrugbaar.

3. Racisme. Amerika is in zijn wezen een racistisch land. Het werd voor een belangrijk deel opgericht door slavenhouders en heeft de oorspronkelijke bewoners grotendeels uitgeroeid. Bovendien heeft het een Burgeroorlog uitgevochten die expliciet over slavernij ging en een deel van het land wist het verlies van die brute confrontatie nooit te accepteren. Als gevolg hiervan heeft de zwarte Amerikaan sindsdien moeite gekend om als volwaardig burger te worden geaccepteerd. Zelfs Franklin D. Roosevelt op zijn machtigst weifelde op het moment dat de tijd meer dan rijp was om zwarten gelijke rechten te geven. Toen men deze eenmaal in het midden van de jaren zestig wist te behalen werd vrijwel direct een subtiele tegenbeweging in werking gezet om te zorgen dat het zelfbewustzijn niet al te succesvol zou worden (de door Nixon gestarte War on Drugs die zou uitgroeien tot de gevangenisnatie-binnen-een-natie, het vermoorden van zwarte leiders.)
 
De verkiezing van Obama tot president leek op dat moment een streep onder de geschiedenis, maar het tegendeel is waar. Een deel van de Amerikanen heeft dit nooit kunnen accepteren (zie de bizarre Birther-mythe waar onder andere Donald Trump lange tijd door was geobsedeerd) en het latente racisme dat langzaam leek uit te doven is weer manifest. Naast de gevangeniseconomie, buitenproportioneel door zwarten bevolkt die makkelijk en zwaarder worden gestraft, is dit nergens meer duidelijk dan in het politiegeweld. Voor de zwarte Amerikaan is de politie een onvoorspelbaar doodseskader. Wat verbazingwekkend is dat een land waarvan de bewoners zo prat gaan op vrijheid zoveel waarde hecht aan autoriteit en deze zoveel ruimte geeft. Samen met de wapencultuur en verheerlijking van het leger maakt het Amerika tot een fascistoïde staat waar democratische processen een ritueel zijn geworden en geweld alleen maar met meer geweld kan worden beantwoord. De afgelopen dagen laten zien dat het structurele racisme een breekpunt aan het bereiken is. En zoals de aanval op het WTC had moeten leiden tot een herbezinning van een falend buitenlandbeleid maar werd beantwoord met excessieve agressie, zal dit nu ook gebeuren. Een klassieke burgeroorlog is moeilijk voor te stellen, maar het onderlinge wantrouwen gevoed door de paranoia dat elke gek op een dag kan besluiten om een groot aantal mensen neer te schieten zorgt voor een klimaat van angst. Een maatschappij die wordt gedreven door wantrouwen heeft geen toekomst, maar het is eerlijk gezegd ondenkbaar dat in de grip van het militair-industrieel-mediacomplex ruimte is voor collectieve herbezinning…door de blanke bevolking die geïnstitutionaliseerd racisme bewust of uit desinteresse laat voortleven.

Een kreupel Amerika lijkt kansen te bieden voor Europa, ware het niet dat de continenten teveel verweven zijn. Voorlopig zit Europa vast aan een militair bondgenootschap dat zich vooral bezighoudt met het trollen van Rusland, zonder enig voordeel voor West-Europa. En natuurlijk kan Europa definitief worden gebonden met het beruchte TTIP-handelsverdrag dat Obama, op verdachte wijze maar door de strot blijft duwen. Er zijn talloze redenen om TTIP af te wijzen, maar het grote plaatje is dat Europa gewoonweg niet in de afgrond moet worden getrokken door een rijke, corpulente klimmer met een grote bek die strompelend teveel gevaarlijke bewegingen maakt.