De plaat die het
best de huidige situatie verklankt is zonder twijfel Tomorrow’s
Harvest van Boards of Canada, met zijn dreigende sfeer en mogelijk
positieve einde waan je je, via oude VHS-films, in een traag
verlopend rampscenario. En toch, het nummer dat me de laatste jaren
achtervolgt is een 36-jarig oude thrashmetal-banger. ‘Fight Fire
with Fire’ van Metallica dat hun album Ride the Lightning (1984)
opent. Het nestelt zich als een slogan in mijn hoofd als reactie op
nieuws of zodra ergens een radicale oplossing voor nodig is,
bijvoorbeeld de totale vernietiging van Airbnb. Na al die jaren heb
ik eens de moeite genomen om het tekstvel erbij te pakken en blijkt
het nummer een soort ‘Two Tribes’ van de metal te zijn, je basis
jaren ‘80 atoomoorlogscenario. Maar het nummer staat niet op
zichzelf, het album waar het onderdeel van maakt ook niet, noch het
oeuvre van de band, nee, thrashmetal in dat decennium presenteerde een
pessimistisch wereldbeeld dat in 2020 visionair klinkt.
...And Justice For All van Metallica geschreven
(de tijd heeft helaas zijn invloed gehad op de opmaak), de plaat die
een aantal thema’s van het genre bundelt tot een duistere sociologie. Heavy metal
heeft vanaf het begin een negatief mensbeeld uitgedragen waarin
geloof een fantasie is, autoriteiten—van
ouders en leraren tot overheid—niet
te vertrouwen zijn, militarisme leidt tot een vroege dood, waanzin
altijd kan toeslaan, vrouwen spoorloos verdwenen zijn en een
nucleaire holocaust zijn schaduw over alles heen werpt. Dit alles
zonder een uitweg te bieden anders dan verslaving of zelfmoord.
Thrashmetal, voor een belangrijk deel afkomstig uit Californië,
ontdoet metal grotendeels van metafysica (van de Satanische of
Lovecraftiaanse soort) en rapporteert aan de andere, stoffige, zijde
van de Amerikaanse hyperrealiteit. Een deel van de futuristische
lading van thrashmetal is te verklaren door het feit dat het
neoliberalisme in de Verenigde Staten met behulp van Reaganomics in
rap tempo werd geïmplementeerd nadat het eerst in het laboratorium
van Chili onder Pinochet was getest. Reaganomics kende zijn winnaars
maar met een prijs, een groeiende kloof tussen arm en rijk en een
afbraak van het sociale weefsel. Dit alles ingebed in een racistische
en homofobe culture war om evangelische stemmers te paaien en
met risicoloze militaire afleidingsmanoeuvres om patriottisme op peil
te houden.
In het Verenigd
Koninkrijk was de gelijktijdig aan de macht gekomen Thatcher er snel
bij om hetzelfde recept toe te passen en in een wat zachtaardige,
minder opgefokt militaristische versie zou ook Europa er in de loop
van de jaren negentig aan moeten geloven wat ons in de huidige tijd
brengt waar een Amerikaans medialandschap is geassimileerd, xenofobie
moet afleiden van het falen van neoliberalisme en een terugval dreigt in autoritarisme, nu als surveillancemaatschappij met een
dwingende conceptualisering van de sociale norm. In deze maatschappij
zijn tegenkrachten meer dan ooit verstrooid, rebellie gekoloniseerd als lifestyle-keuze. Het is aan het individu
op klimaatverandering tegen te gaan, om een kleine filantropie te
bezigen, om psychisch te overleven zonder (zelf)medicatie, altijd met de dreiging
dat de overheid je uit willekeur vermorzelt met inzet van slecht
geautomatiseerde regelgeving. Alles wat ...And Justice For All in
1988 (en Dimension Hatröss van
Voivod in datzelfde jaar) poneerde.
Het genre was
vooruitziend in de diagnose maar bood thrash ook een oplossing? Ten
dele, en dan vaak de zeer Amerikaanse oplossing van radicale
vrijheid. Dave Mustaine van Megadeth biedt een uitweg als
cynisch-hedonistische libertariër, licht paranoïde, alles afwijzend
behalve individuele vrijheid. Metallica zou na ...And Justice For All
een uitweg zoeken in een mix van emotionaliteit en survivalideologie
die een vlucht uit het sociale betekent, een opgaan in de natuur (“So
seek the wolf in thyself” – ‘On Wolf and Man’.) Slayer bood
op Seasons in the Abyss (1990) de meest duistere variant van de
seriemoordenaar, het individu dat boven de wet staat en beslist over leven en dood. Zelfs de meer “woke” bands als Anthrax, Sacred
Reich en Sodom weten hun kritiek moeilijk om te buigen naar een
positieve collectieve boodschap, toch al een lastige opgave voor
muzikanten omdat men al snel prekerig overkomt. In die zin was
thrashmetal zelf profetisch in het idee dat er geen alternatief is
voor kapitalisme. Maar wil het nog evolueren (wat maar de vraag is in
een vergrijzend genre), moet het net als Boards of Canada een wereld
na de ramp ontdekken, een blik op de zon werpen, hoe wazig deze ook
is, en zich verwonderen over de nieuwe levensvormen die opkomen uit
een doodgewaande aarde.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten